Nieuwe versie HARMONIE-weermodel gelanceerd

Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) heeft een nieuwe, grote update doorgevoerd in het fijnmazige HARMONIE-weermodel. Het is een resultaat van samenwerking met de weerdiensten uit Denemarken, Ierland en IJsland. Op een nieuwe supercomputer kunnen deze landen gezamenlijk meer modelruns uitvoeren met ook nog eens meer detail. In dit artikel lees je de belangrijkste veranderingen en voordelen.

In 2022 voegde Nederland en Ierland zich bij een samenwerkingsverband tussen Denemarken en IJsland. Sindsdien werken de vier landen samen onder de naam UWC-West, wat staat voor de westelijke tak van de United Weather Centres. Met de komst van een nieuwe, snellere supercomputer in IJsland is er meer rekenkracht voor fijnmazige weermodellen. Zo ook voor het HARMONIE-weermodel voor de Benelux van het KNMI. Bijkomend voordeel is dat de supercomputer draait op 100% lokale groene stroom uit waterkracht en geothermische bronnen.

• Volg NoodweerBenelux op X en Facebook
• Blijft up-to-date met livestreams en weervideo’s op YouTube

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.

Voortdurende ontwikkelingen

Er bestaan veel verschillende weermodellen. Zo bestaan er globale weermodellen voor weersverwachtingen over de hele wereld tot 1 à 2 weken vooruit. Op de kortere termijn gebruiken meteorologen vaak fijnmazige weermodellen. Het voordeel van zulke weermodellen is dat ze veel preciezer zijn door een hogere resolutie en complexere berekeningen. Wel berekenen ze vaak maar tot zo’n twee dagen vooruit. Het verschil in resolutie tussen een globaal weermodel als GFS en een fijnmazige weermodel als AROME is goed te zien. De neerslagverwachting bij AROME (rechts) toont vrij gedetailleerde buien, bij GFS (links) is amper detail te zien.

• Lees hier meer over welke (soorten) weermodellen er bestaan.

Er zijn voortdurend ontwikkelingen gaande op het gebied van weermodellen. Door nieuwe, snellere computers kunnen er steeds meer berekeningen worden uitgevoerd. Waar sommige globale weermodellen vroeger rekende met ‘blokken’ van meer dan 100 x 100 kilometer groot, is de resolutie van het Europese weermodel ECMWF inmiddels bijvoorbeeld al 9 x 9 kilometer. Het betekent soms ook dat een oud weermodel ophoud te bestaan, zoals het HiRLAM-model in 2020.

Meer detail én meer runs

De nieuwe versie van het weermodel HARMONIE (cyclus 43) biedt meer detail én meer runs ten opzichte van haar voorganger (cyclus 40). De horizontale resolutie is verhoogd van 2,5 x 2,5 kilometer naar 2 x 2 kilometer. Het aantal verticale lagen in het weermodel is eveneens verhoogd, van 65 naar 90 niveaus. Ook maakt het model voortaan verwachtingen tot 60 uur vooruit, in plaats van slechts 48 uur.

De grootste technische verandering is echter de frequentie waarmee het model een nieuwe verwachting genereert. Waar fijnmazige modellen tot nu toe vaak één keer per 3 of 6 uur een nieuwe verwachting produceerden, doet HARMONIE dat nu uurlijks. Er komt zelfs ieder uur een ensemble uit met meerdere berekeningen die net iets van elkaar verschillen, vergelijkbaar met de bekende weerpluim, maar dan voor de korte termijn. Zo kunnen meteorologen een beeld krijgen van de onzekerheid.

Implicaties voor weersverwachtingen

De combinatie van een hogere horizontale resolutie, meer verticale lagen en complexere berekeningen zou moeten leiden tot realistischere en accuratere weersverwachtingen. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de verwachtingen voor de bewolking op woensdagochtend. De oude versie (links) toont uitgesmeerde lage bewolking. De nieuwe versie (rechts) laat meer de individuele buien zien met tussendoor enkele felle opklaringen, iets dat in een dergelijke setting best realistisch is.

Overigens zijn er ook een paar specifieke zaken aangepakt, waaronder een gedeelte van de verwachting voor het sneeuwdek. Dat is iets waar weermodellen altijd veel moeite mee hebben. De vorige versie van HARMONIE liet kleine hoeveelheden sneeuw maar heel langzaam smelten, waardoor het model vaak een sneeuwdek liet zien tijdens (lichte) winterse buien. Dit is in de nieuwe versie aangepakt.

Er zit niet alleen meer detail in de weerkaarten geproduceerd door de nieuwe versie van HARMONIE. Doordat het model sneller en frequenter beschikbaar is, begint het model vaak met gegevens die dichter bij de werkelijkheid liggen. Dit is bijvoorbeeld relevant voor onweersbuien, want een te hoge temperatuur in het weermodel kan mogelijk zorgen voor de formatie van (te) zware onweersbuien.

Andersom kan de hoeveelheid buien ook een effect hebben op de temperatuur. Dat was voor maandagmiddag 22 april gelijk goed te zien. Op een termijn van amper 5 uur vooruit toonde de oude versie (links) in het zuiden van Nederland temperaturen van circa 10°C. In werkelijkheid zorgden regen- en hagelbuien echter voor een forse afkoeling.

De nieuwe versie (rechts) had dankzij een recentere update en daarmee betere data-input meer buien in het model zitten. Daardoor lag de verwachtte temperatuur in een strook over Zuid-Nederland een stuk lager met lokaal amper 5 tot 7 graden. In de waarnemingen van de temperatuur was dit uiteindelijk ook goed terug te zien.

• Check hier de actuele temperatuur.

Al met al is de nieuwe versie van het HARMONIE-weermodel een grote stap voorwaarts. De verwachtingen laten meer detail zien, zijn frequenter beschikbaar en gaan iets verder vooruit. Vooral in situaties met extreem weer – zoals met sneeuw, onweer, storm of mist – kunnen de verbeteringen een groot verschil maken voor de impact op de maatschappij. Dat neemt niet weg dat het een model is en blijft, dus het zal nooit 100% overeenkomen met de werkelijkheid.