Nieuwe studie onthult: gletsjers verliezen steeds meer massa

Wereldwijd verliezen onze gletsjers steeds meer ijsmassa. Tijdens het laatste decennium is het massaverlies zelfs nog met 36% toegenomen. Dat blijkt uit een nieuwe studie die recent verschenen is in het wetenschappelijk vaktijdschrift Nature. In deze studie vergeleken glaciologen verschillende meettechnieken om het massaverlies van de gletsjers in kaart te brengen. De studie onthult dat het nog slechter gesteld is met onze gletsjers dan eerder gedacht, en dat is nefast voor de wereldwijde zeespiegelstijging. Door klimaatopwarming zullen gletsjers in de toekomst steeds meer massa blijven verliezen, waardoor de zeespiegel steeds verder zal stijgen.

• Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
• Volg de interessante weerberichten op Youtube

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.

Verschillende meettechnieken brengen massaverlies in kaart

Een team van internationale klimaatwetenschappers bestudeerde in een recente studie in vaktijdschrift Nature de hoeveelheid ijsmassa die onze gletsjers wereldwijd verloren tijdens de laatste 2 decennia (in de periode tussen 2000 en 2023). Dat deden ze door een combinatie te maken van verschillende beschikbare datasets met gegevens afkomstig van diverse meettechnieken, voor gletsjers uit in totaal 19 regio’s verspreid over de wereld (o.a. de Alpen en Centraal-Europa, Alaska, Canada, de Andes, Groenland, Rusland, Scandinavië, Azië, Nieuw-Zeeland,…).

Het massaverlies van gletsjers kan op verschillende manieren in kaart gebracht worden. Enerzijds door metingen van ijsdiktes op gletsjers zelf (in-situ metingen), anderzijds bieden bijvoorbeeld satelliet- en radargegevens heel wat mogelijkheden. Via de opmaak van digitale hoogtemodellen kan het verschil in ijsdikte tussen jaren onderling in kaart gebracht worden. Daarnaast kunnen ook schommelingen in het zwaartekrachtsveld inzichten bieden in de massaverdeling van de gletsjers en veranderingen daarin.

Daar de meeste studies één van deze methoden selecteren om ijsmassa(verliezen) te kwantificeren, zorgde de Naturestudie voor innovatieve inzichten door een compilatie te maken van 233 verschillende datasets en de resultaten van de verschillende meettechnieken te vergelijken over een langere periode. Dit deden ze onder de noemer “GLaMBIE”, wat staat voor het Engelse “Glacier Mass Balance Intercomparison Exercice”. En wat bleek? Eerdere studies onderschatten de hoeveelheid massa die de gletsjers wereldwijd in de afgelopen decennia verloren.

273 miljard ton verlies aan massa tussen 2000 en 2023

In totaal bedroeg het globale massaverlies van de onderzochte gletsjers maar liefst 6542 miljard ton (Gigaton) tussen 2000 en 2023. Dat komt overeen met een gemiddeld jaarlijks verlies aan ijsmassa van zo’n 273 miljard ton. Dat is een aanzienlijke hoeveelheid. Door jaar na jaar het massaverlies in kaart te brengen, konden de onderzoekers ook een trend bepalen van het massaverlies op langere termijn gedurende de twee laatste decennia. Daaruit blijkt duidelijk dat de gletsjers steeds meer massa verloren de jongste jaren en dat het massaverlies tijdens de laatste decade (2012-2023) tot 34 procent hoger lag dan tijdens de vorige (2000-2011) (respectievelijk 314 Gigaton versus 234 Gigaton).

Wereldwijd 5% van ijsmassa verloren sinds 2000

De hoogste massaverliezen werden opgetekend tijdens de laatste vijf jaar, met telkens meer dan 400 miljard ton aan ijsverlies. Recordjaar was 2023 met maar liefst een gemiddeld verlies van 548 Gigaton. In totaal verloren de gletsjers wereldwijd zo’n 5% van hun totale massa sinds 2000. Centraal-Europa springt naar voren als een erg gevoelig gebied. Relatief gezien verloren de gletsjers er maar liefst tot 39% van hun massa sinds 2000. Dat komt omdat Europa een sterke mate aan opwarming vertoont ten opzichte van andere delen in de wereld. Antarctica en delen van het Arctisch gebied vertonen relatief gezien de kleinste massaverliezen.

In vergelijking tot andere studies blijkt dat de gletsjers wereldwijd tot 18 procent meer ijsmassa verliezen ten opzichte van Groenland en dat het massaverlies zelfs het dubbele is dan dit van Antarctica! Gletsjers blijken dus veel gevoeliger voor de klimaatopwarming dan Groenland en Antarctica. Over het algemeen is echter geweten dat de effecten van klimaatopwarming trager voelbaar zijn op Antarctica, wat ook logisch is, gezien de gigantische omvang van het continent in relatie tot een individuele gletsjer. Bij gletsjers spelen vooral oppervlaktesmelt en afkalving door een opwarmende atmosfeer, terwijl op Antarctica het warmer wordend oceaanwater een veel grotere rol speelt voor het onstabiel maken van de gletsjers aan de rand van het continent.

Effecten op zeespiegelstijging

Het smelten van de gletsjers vormt volgens de studie met zo’n 20% de tweede grootste bijdrage aan de zeespiegelstijging op dit moment, naast de opwarming van het oceaanwater en het veranderen van het zoutgehalte ervan (33%). Smelt van Groenland draagt zo’n 17% bij aan de huidige zeespiegelstijging. In de toekomst wordt nog meer smelt verwacht van de gletsjers wereldwijd met bijhorende doorzetting zeespiegelstijging. Met zo’n 18.1 millimeter zeespiegelequivalent in 2023, zoals gemodelleerd in deze studie, ligt de huidige zeespiegelstijging nu al boven de mediaan van het meest gunstige toekomstscenario zoals voorspeld door het IPCC.

Het IPCC verwacht dat in de toekomst een vierde tot 50% van de wereldwijde gletsjermassa verloren kan gaan door de klimaatopwarming, afhankelijk van het gevolgde scenario. De huidige studie concludeert dat deze inschatting conservatief is en dat de toekomstige verliezen naar alle waarschijnlijkheid nog hoger gaan liggen. Dat zijn alvast geen hoopvolle resultaten.

Het smelten van gletsjers kan heel wat bijkomende neveneffecten hebben: o.a. meer zoetwater in de oceanen, achteruitgang van (ski)toerisme in berggebieden, impact op drinkwatervoorzieningen, meer aardverschuivingen en uiteraard ook gevolgen voor fauna en flora.