Minder zee-ijs dus droger in Californië en natter in Spanje en Portugal?

Men is erin geslaagd de effecten van verdwijnend zee-ijs te isoleren van andere effecten van klimaatverandering met een multi-model analyse. Dat stelt een team in Barcelona in staat te ontdekken welke gevolgen het afkalven van zee-ijs heeft op specifieke locaties.

Er is een duidelijke trend, op een schaal van decennia, waarbij het klimaat in het zuidwesten van de VS, en in het bijzonder Californië, droger zal worden, claimt het team van het Barcelona Institute for Global Health. Vooral in de winter krijgen de zuidwestelijke staten te maken met droogte. Hoewel dit meer zon betekent, maakt droogte de regio nog gevoeliger voor bosbranden dan het al is. Het model resulteerde ook in nattere winters in Spanje en Portugal, maar daar zijn de effecten minder sterk. Of het huidige natte weer op het Iberische Schiereiland nu al een direct gevolg is van het inkrimpende zee-ijs, kan nog niet gezegd worden.   

• Maart 2025: overvloedige regen in Spanje en Portugal door stormen Konrad en Laurence.
• Februari 2025: record weinig zee-ijs op Aarde.
• Kan de Noordpool echt al ijsvrij zijn vóór 2030?

Alles is verbonden, en dat geldt voor alle ‘sferen’ van onze planeet. De atmosfeer, biosfeer en hydrosfeer spelen op complexe wijze op elkaar in, terwijl de lithosfeer, weliswaar veel trager, uiteindelijk altijd het laatste woord heeft. Deze aaneenschakeling van oorzaak en gevolg een vlindereffect noemen is misschien een brug te ver. Anderzijds verbaast het niet dat de verminderde bedekking van zee-ijs zich laat voelen tot ver buiten de polaire regio’s. Wat wel als nieuws naar voren komt is de mogenlijkheid te bepalen hoe lokale en regionale weerpatronen veranderen op korte termijn. En meer vat krijgen op de domino-effecten binnen het complexe systeem dat onze planeet is.

• Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
• Volg de interessante weerberichten op Youtube

Model op korte termijn

Vele bestaande klimaatmodellen keken al naar de impact van smeltend zee-ijs op lange termijn. Op een tijdschaal van eeuwen. Andere bestaande modellen voegen artificieel warmte toe aan hun setup wat de modelresultaten kan beïnvloeden. Soms wordt ook kunstmatig zee-ijs toegevoegd of weggenomen, wat nog meer uiteenlopende resultaten oplevert. Dat is allemaal boeiend, maar het team streefde ernaar de implicaties van smeltend zee-ijs te simuleren op kortere tijdspannes van tientallen jaren. Ze poogden ook de gevolgen van het verdwijnen van zee-ijs te isoleren van andere klimaateffecten.

Om dat te verwezenlijken gebruikte men drie modellen met variërende complexiteit. Voor elk van de modellen werden twee simulaties uitgevoerd, een met de historische bedekking van zee-ijs en een andere met afgenomen zee-ijs.

Albedo en gewijzigde circulatie

Wat veranderde in het model was het albedo, de hoeveelheid zonnestraling (de “irradiantie”) die wordt weerkaatst. Die wordt minder bij afname van wit zee-ijs. Wat ook verandert is het isolerende effect van zee-ijs, waardoor atmosfeer en watermassa in direct contact met elkaar komen. Ook waren er veranderingen in de zouthuishouding van de oceaan. Dit alles leidt tot een gewijzigde situatie die zich op complexe manieren vertakt tot in regio’s ver buiten de Noordelijke IJszee en de gebieden die in pre-industriële tijden ’s winters met zee-ijs bedekt waren.  

Effect op oceaanstromen?

Wat opvalt in dit model – als we even luidop mogen denken – is dat zowel het Iberische Schiereiland als Californië aan de westkant van een continent liggen, en beide onder invloed van een zuidwaartse oceaanstroom, de Portugalstroom en de Californiastroom respectievelijk. Beide oceaanstromen zijn deel van een oceanische ‘gyre’, een cirkelvormige zeestroom die in beweging blijft door Coriolis-effecten en gradiënten in eigenschappen van het zeewater (zout, temperatuur). Zowel de Portugal- als Californiastroom vormen de zuidwaartse tak van zo’n ‘gyre’.

We weerhouden ons ervan verbanden te leggen tussen deze specifieke ligging van de hierboven besproken regio’s aan een zuidwaartse oceaanstroom enerzijds, en de effecten van het zee-ijs anderzijds. Maar het is de moeite waard dit even aan te halen aangezien oceaanstromen een buitenproportionele invloed hebben op klimaat. Oceaanstromen verdelen warmte en vocht over de planeet en zij vormen misschien de werkelijke link tussen wijzigingen in zee-ijs en regionaal klimaat ver van het ijs.

Aleoetenlaag en rug in de Atlantische Oceaan.

Waarom wordt het droger in de zuidwestelijke VS? Het Aleoetenlaag zou verzwakken. Dat is een groot stabiel lagedrukgebied in de noordelijke Stille Oceaan. Die afzwakking zou leiden tot de ontwikkeling van een rug. En waarom nattere winters in Spanje en Portugal? In de Atlantische Oceaan kan het verminderde zee-ijs leiden tot een negatievere NAO-waarden, die meestal in verband staan met natter weer in zuidwest Europa.  

• Een rug is een uitloper van een hogedrukgebied. Een rug zorgt door een dalende luchtbeweging vaak voor een rustig weertype met weinig bewolking.
• Wat is de NAO?

De auteurs van het onderzoek benadrukken dat ook andere factoren een rol spelen in waar het droger of natter wordt, zoals emissies en de effecten van vegetatie. Verder onderzoek is nog nodig. Toch merken ze op dat hun resultaten in lijn lijken te liggen met de droogtes die Californië nu al getroffen hebben.

Bron: Arctic sea-ice loss drives a strong regional atmospheric response over the North Pacific and North Atlantic on decadal scales.