Lokaal stevige onweersbuien mogelijk op maandag 12 mei

Hogedrukgebieden houden ons al een hele periode in de greep, met aanhoudend droog weer. We kunnen op dit moment zelfs al spreken van een historische en ongeziene droogte, die de droogte van recordjaar 1976 overstijgt. Toch is er last-minute wat onstabiliteit in de weerkaarten geslopen, waardoor we op maandag plaatselijk regen mogen verwachten. Zoals steeds gaat het daarbij niet om de nodige gezapige regen, maar wel om plaatselijk stevige onweersbuien die kunnen ontstaan met alles erop en eraan, en vooral veel water op korte tijd. Deze zullen zeker geen eind maken aan de droogte en door de droge ondergrond is er bovendien kans op wateroverlast en modderstromen. Wat mogen we precies verwachten? Een samenvatting krijg je in onderstaande blog.

• Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
• Volg de interessante weerberichten op Youtube
• Bekijk zelf de weerkaarten op onze onze site

Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.

Structurele Droogte

De afgelopen dagen en weken bepaalden hogedrukgebieden steevast ons weerbeeld. Daardoor kregen we stabiel en vooral droog weer. We kregen niet alleen veel zonneschijn, maar ook de windsnelheid en windrichting speelden een cruciale rol om de droogte verder aan te scherpen. Een aanzienlijke drukgradiënt (relatief grote luchtdrukverschillen op korte afstand) zorgde steevast voor een stevige bries.

Aanvankelijk kwam de wind nog vaak van over zee (maritiem polair) maar steeds meer draaide deze naar oostelijke tot zuidoostelijke hoek de afgelopen dagen, met aanvoer van droge continentale lucht. De combinatie van veel zon en deze sterke wind heeft ervoor gezorgd dat de bodemtoplaag in sneltempo is kunnen uitdrogen. Ook de komende tiendaagse lijken nieuwe hogedrukgebieden het weer te gaan beïnvloeden. De wind zal wel opnieuw meer noordelijk tot noordoostelijk worden met iets meer invloed van de Noordzee. Ondanks dat is er tijdelijk iets meer invloed van lagedrukgebieden, met een neerslagkans op maandag en dinsdag 12 en 13 mei.

Synoptische setting

Lagedrukgebied nabij Bretagne met bijhorend front

Op maandag 12 mei zien we dat het hogedrukgebied zich ietwat terugtrekt en er tijdelijk wat meer invloed is van lagedrukgebieden over de Golf Van Biskaje en Bretagne. Verbonden aan dit lagedrukgebied parkeert een stationair front zich over het noorden van Frankrijk en de Frans-Belgische grensregio. Dit front zal een dynamische forcering brengen om onstabiliteit te triggeren en bovendien ook de lucht eventjes wat vochtiger te maken in de zuidwestelijke delen van de Benelux. Verder naar het noorden toe blijft de lucht droger door een grotere invloed van de hogedruk.

Thermische vore ontwikkelt zich

Net ten noorden van het koufront ontstaat een thermische vore, waarin een duidelijk herkenbare windsprong ontstaat tussen een oostelijke tot noordoostelijke stroming aan de oostzijde van de vore en een westelijke tot zuidwestelijke stroming aan de westzijde van de vore. De convergentie die daardoor ontstaat kan een bijkomende trigger vormen om regen- en onweersbuien te doen ontstaan, tezamen met de vochtigere lucht die binnensluipt vanuit de Franse grens, herkenbaar aan hogere dauwpunten en hogere Theta-E waarden die te herkennen zijn op de weerkaarten. Tot slot is ook het reliëf van de Ardennen een bijkomende trigger om ook in het zuidoosten een bui te doen ontstaan.

Bespreking onstabiliteitsparameters

Hieronder bespreken we de onstabiliteitsparameters in iets meer detail.

Onweersrisico

Het is duidelijk dat het onweersrisico zich maandag beperkt tot de zuidwestelijke regio’s van de Benelux. Deze zone ligt dichterbij het lagedrukgebied binnen de invloedzone van het koufront en de thermische vore. Dit betreft vooral de Frans-Belgische grensregio en de centrale delen van België. Ook Zeeland ligt nog in het invloedgebied. Verder naar het noordoosten blijft zowel de buienkans als onweerskans klein tot onbestaande.

Triggers voor de stevige onweersbuien op maandag

Onder invloed van de zon en oplopende temperaturen door de dagelijkse gang lopen de CAPE-waarden snel op, doorgaans naar gemiddelde waarden van 400-900 J/kg, met plaatselijk waarden die de 1000 J/kg overschrijden. De dagelijkse gang zal een belangrijke trigger vormen om de convectie te initiëren. Deze zal op gang komen vanaf temperaturen van ca. 22-25°C deze namiddag en tijdens de vooravond. Zowel het koufront als de convergentie in het windpatroon zijn triggers die enige CIN kunnen doorbreken in de onderste luchtlagen. De atmosferische profielen ogen bovendien erg onstabiel, dus als de onstabiliteit op middelbare hoogte wordt vrijgegeven, kan dit lokaal leiden tot stevige onweersbuien met alles erop en eraan. De buientoppen kunnen zelfs temperaturen tot -57°C halen! Dat levert ook een aanzienlijke kans op hagel op.

Pulse storms tot multicells

De windschering in de onderste 0-6 kilometer varieert tussen 15 en 35 knopen over het zuidwestelijk deel van de Benelux. De hoogste waarden worden bereikt in het westen en zuidwesten van België, langs de grensregio met Frankrijk. Daar is dus de meeste kans op vorming van multicells met enige clustering, langsheen het koufront, met iets meer dynamische forcering. Elders zal het wellicht gaan om single cells van het type ‘pulse storm’, eerder geïsoleerde plensbuien. In de loop van de avond verschuift de convergentiezone in de vore naar het noordoosten en kan deze mogelijk een enkele lokale bui triggeren iets verder noordwaarts. M.u.v. Zeeland lijkt Nederland grotendeels buiten schot te blijven.

Kans op wateroverlast en modderstromen

De buien die ontstaan kunnen potentieel gepaard gaan met onweer en ook hagel behoort tot de mogelijkheden. Het grootste aandachtspunt is ook de hoeveelheid neerslag op korte tijd. De PW-waarden (die aangeven hoeveel water er potentieel kan uitregenen) lopen op naar 20-30 millimeter. Dat betekent dat er lokaal plensbuien kunnen vallen met risico op wateroverlast.

De droge ondergrond zal er bovendien voor zorgen dat de kans op wateroverlast of modderstromen hoger is. Zeker in gebieden met reliëf is het opletten voor modderstromen. Vele gewassen zijn nog maar recent in gezaaid, waardoor de velden nog relatief kaal zijn. De droge bodem legt bovendien een soort water-afstotende filter op de bodem, waardoor neerslag moeilijk in de bodem kan dringen en het water snel zal afstromen. Bij overvloedige regen a.g.v. stevige onweersbuien kan hierdoor snel water- en modderoverlast ontstaan.

Lokaal felle onweersbuien

Op de neerslagkaarten van HARMONIE is duidelijk te zien dat de zuidwestelijke en centrale delen van België het meeste kans maken op stevige regen- en onweersbuien met alles erop en eraan. De eerste buien ontstaan in de loop van de namiddag en ook tijdens de (vroege) avond blijft de buienkans aanhouden. Vanaf dat de convectietemperatuur bereikt zal worden kunnen stapelwolken ontstaan met middelhoge wolkenbasis. Deze ontwikkelen zich vervolgens verder tot plensbuien.

Venijnige windstoten met brede outflow en gustfronts

Aandachtspunt bij de buien zijn ook de windstoten. Onweersbuien kunnen gepaard gaan met venijnige windstoten tot 50-70 km/u. Zeer lokaal zijn zelfs hogere uitschieters niet uitgesloten bij een hevige onweersbui (80-90 km/u). De windstoten zijn het gevolg van ‘entrainment’ van droge lucht in de onderste luchtlagen die hogere windstoten in de hand werken. Sterke downdrafts kunnen daarbij leiden tot een uitgestrekte outflow onder de buien die zich enkele tientallen kilometers rondom de bui kan uitspreiden met bijhorend gustfront. Dit is vooral voor kleine luchtvaart van belang (luchtballonnen, heli’s, zweefvliegtuigen of kleinere vliegtuigen), aangezien dit aanzienlijke turbulentie kan veroorzaken. De outflow van buien kan bovendien ook nieuwe buien doen ontstaan.

In de loop van de avond zal de convergentielijn noordoostwaarts trekken. Deze kan nog enkele losse buien triggeren, maar de meest felle exemplaren zijn voor het zuidwestelijke en zuidelijke delen van België.