Koudegolf Europa: koel zomerweer eind juli tot begin augustus

Misschien doet het wel eens deugd? Een regionale koudegolf maakt zich meester van een groot deel van Europa. Het kwik neemt een duikvlucht. Hitte die op sommige plekken nog huishield – zoals de Balkan en aan Adriatische kusten – is intussen verjaagd. Onbestendig koel zomerweer zal overheersen. In de Benelux vertaalt dat naar eerder ‘normaal’ dan heet zomerweer. Deze weersomslag wordt veroorzaakt door een krachtige koude bovenlucht die over de Alpen is gedreven, op naar het zuiden, richting Middellandse Zee. Ook de eerste week van augustus zal over het algemeen gekenmerkt worden door dit koelere weerbeeld.

• Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
• Volg de interessante weerberichten op Youtube

Deze koeler dan normale luchtmassa’s hebben de extreem warme lucht die eerder nog recordhitte veroorzaakten, vooral in de zuidelijke Balkan, verdreven. Noord-Italië, de Adriatische Kust en de Balkan werden vorige dagen al getrakteerd op neerslag en pittig weer.

• Bosbranden Europa: waar brandt het op dit moment?
• Ook Noorwegen kampte met hitte vorige week.

Koudegolf door hogedruk op Atlantische Oceaan

Maar hoe kon deze koudegolf ontstaan? Het mechanisme dat erachter zit heeft te maken met de luchtdrukverdeling boven de Noord-Atlantische Oceaan en Europa. Een sterk hogedrukgebied ten westen van Frankrijk blokkeert de normale mildere westelijke stroming die gelinkt is aan de NAO. Er is een diepe trog ontstaan die vanuit het noorden tot ver in het zuiden van Europa doordringt.

Deze trog voert koude lucht vanuit hogere breedtegraden naar centrale en zuidelijke delen van Europa en zelfs tot in Noord-Afrika en de westelijke Middellandse Zee. Hierdoor zakt het kwik 4 tot 7 graden Celsius onder de jarenlange gemiddelden.

Impact koudegolf in de Balkan en Adriatische kust: uitbraak extreem weer

De impact van deze koudegolf laat zich goed voelen in Zuidoost-Europa. Waar op zaterdag 26 juli nog extreme hitte heerste met temperaturen tot wel 44 graden Celsius in landen als Servië en Griekenland, heeft het weer daar binnen twee dagen een volledige ommezwaai doormaakt.

• Vrijdag was het 50 graden in Turkije!

De temperatuur stortte in naar ongeveer 10 graden Celsius (Servië). De temperaturen zullen tot begin augustus aan de lage kant blijven. Ook in Italië en de Alpenregio heeft zich al een markante afkoeling gemanifesteerd. De koelere periode zal minstens een week aanhouden.

• Windsoorten in Italië: de bora en de sirocco.

Onstuimig weer door koudegolf: hagel, onweer, windstoten en stortregens

De koudegolf brengt misschien welkome afkoeling, zolang het weer niet te onstuimig wordt. Maar dat is nu wel het geval. Zware onweersbuien zijn losgebarsten door de clash van de koude lucht uit het noorden met warme en vochtige lucht van de Middellandse Zee en de Balkan. Dat is de typische configuratie waaraan ook DANA’s ontspruiten en die tot zwaar onweer en overstromingen kunnen leiden, zoals in Valencia in november 2024.

• Hitte in Zuidoost-Europa.
• Zee om en rond Spanje: veel te warm.

Delen van Italië, de Adriatische kust en de oostelijke Balkan zijn reeds zondag en maandag getroffen door intense onweersbuien met grote hagelstenen, zware windstoten en stortregens. In sommige regio’s zoals Noord-Roemenië, Moldavië en West-Oekraïne is de atmosfeer zodanig onstabiel dat ook tornado’s mogelijks een kans wagen. Lokaal kunnen enorme hoeveelheden neerslag vallen. Overstromingen zijn dan niet uitgesloten.

Krachtige straalstroom, begunstigt supercellen?

Deze periode van koel en wisselvallig weer is ook een gevolg van de straalstroom. Deze blaast krachtig over Europa en langs de randen van het koude gebied (eigenlijk omhult de straalstroom dit gebied).

• Weer in de Benelux deze week.

De atmosfeer wordt dan onderhevig aan sterke stijgbewegingen en convectie. Dit begunstigt de vorming van onweersbuien en zelfs supercellen die voor veel schade kunnen zorgen. Na het passeren van de fronten verdwijnt de onstuimigheid. Een fris en stabieler weertype blijven dan over.

Turkije en Zwarte Zee blijven warm

Opmerkelijk is dat terwijl het westen en midden van Europa aanzienlijk afkoelen, de extreme hitte in het oostelijke Middellandse Zeegebied en delen van het Midden-Oosten, zoals Turkije en gebieden rond de Zwarte Zee, juist blijft of zelfs tijdelijk aansterkt. Dit komt doordat de koudegolf vooral vanuit het noordwesten oprukt en de warmte in het oosten hierdoor minder ver wegdrukt.

Het komt erop neer dat de koudegolf eind juli 2025 voor een krachtige weersomslag zorgt: van extreme hitte naar koel en wisselvallig weer met onweer en stevige regenval over een groot deel van Europa. De koudebel blijft nog hangen tot de eerste week van augustus, waarna ze langzaam verzwakt.

Verdroogde en hittegevoelige lappen grond komen hopelijk een beetje op adem.

Let ook op, het is dan wel koeler, de UV-straling kan nog steeds sterk zijn. Raadpleeg de UV-index voor de Benelux op onze weerkaarten.

• Beleef ‘m nog eens: de hittekoepel in Spanje begin deze zomer.