Wat zijn de oorzaken van de Spaanse overstromingen?

In oktober en november 2024 werd Spanje getroffen door catastrofale overstromingen. Door deze overstromingen overleden ruim 200 mensen en zijn er meer dan 1.900 mensen vermist. Vooral Valencia werd hard geraakt door deze overstromingen. Nog altijd zijn gebieden afgesloten van de buitenwereld en het dodental zal waarschijnlijk nog stijgen. In dit artikel gaan we dieper in op de oorzaken en de gevolgen.

• Volg ons ook op Facebook en X.
• Bekijk de laatste updates over het weer op ons YouTube-kanaal.

Hoe kon het zo mis gaan?

Hoogtelaag verantwoordelijk voor hevig noodweer

Een Depresión Aislada en Niveles Altos (”DANA”) is de verantwoordelijke factor voor de overstromingen en de zware onweersbuien in Spanje. Een DANA is een hoogtelaag met koude lucht op grote hoogte. Als deze koude lucht in interactie komt met warme lucht, boven de Middellandse zee, dan ontstaat er wind en regen. Een DANA is geen bijzonder verschijnsel in Spanje, het komt daar vaker voor.

Dit hoogtelaag was echter bijzonder omdat deze stationair boven Spanje bleef hangen. Daarnaast was deze DANA heviger dan normaal, dat wordt mede-veroorzaakt doordat de zeewatertemperaturen nabij Valencia hoger waren dan normaal. Hierdoor was er meer energie beschikbaar voor het lagedrukgebied en voor onweersbuien binnen het lagedrukgebied.

Deze DANA was zelfs de zwaarste DANA van de 21ste eeuw. Er viel lokaal meer dan 400 mm neerslag, dat is voor die regio een jaarsom aan neerslag binnen enkele dagen. Tevens waren er ook supercellen met (zeer) zware windstoten en hagelstenen van 11 cm grootte die verwoesting aan hebben gericht. Er zijn zelfs enkele tornado’s waargenomen.

Grote modderstromen en flashfloods door droogtemanagement

One day after #DANA , the search for dozens of missing people continues. At least 140 people have died , the damage is incalculable, with thousands of cars destroyed, roads cut off and areas isolated by water, mud and landslides.#Valencia #flooding #Spain #floodings

— MIBAWI (@Michael45231497) October 31, 2024

Het landschap in de zwaarst getroffen regio van Spanje heeft te maken met frequente droogteperiodes. Deze droogteperiodes kunnen dusdanig intens zijn dat er in een paar maanden tijd slechts enkele millimeters aan neerslag valt. De landbouw in de regio is dus ingericht op extreme droogte en niet op extreme overstromingen.

Daardoor ligt er veel braakliggend terrein zodat het zoveel mogelijk vocht kan opvangen. Dit, in combinatie met een droge zomer, zorgt ervoor dat het makkelijk kan wegspoelen en er grote modderstromen en flashfloods ontstaan. Deze modderstromen en flashfloods hebben mensen in enkele seconden verrast in sommige gebieden.

De orografie heeft ook een steentje bijgedragen

Bergen en heuvels zorgen er ook voor dat overstromingen heviger worden. Dat zagen we ook al bij de overstromingen van juli 2021 in West-Europa. Er zijn lange hellingen waarbij het water onvoldoende wordt afgeremd, het water versnelt op de hellingen en richt vervolgens een ravage aan op laagland. Deze flashfloods hebben de situatie dus nog erger gemaakt dan het al was

Heeft de klimaatverandering er iets mee te maken?

Het is evident dat de klimaatverandering een zekere impact heeft gehad op de ontwikkeling van de DANA. Gemiddeld zorgt de klimaatopwarming voor 7% meer neerslag binnen een lagedrukgebied. Zonder klimaatverandering hadden de overstromingen ook hevig geweest, maar waarschijnlijk heeft de klimaatverandering de DANA nog een stukje verergerd.

Veel schade, doden en vermisten door overstromingen

Satellite imagery reveals incredible before & after views of the disastrous Valencia floods. The new death toll stands at 205, with a staggering 1,900 people still unaccounted for. pic.twitter.com/p1a0zzOIiT

— Nahel Belgherze (@WxNB_) November 1, 2024

De schade van de overstromingen in Spanje is niet te overzien. Er is waarschijnlijk voor tientallen miljarden euro’s aan schade aangericht in de getroffen gebieden. Daarnaast zijn er tenminste 214 mensen overleden aan de gevolgen. Valencia, het gebied wat het zwaarst is getroffen, is vrijwel weggevaagd door de hevige overstromingen in het gebied.

Daarnaast zijn er nog veel gebieden afgesloten van de buitenwereld, waardoor het totale dodental waarschijnlijk nog zal stijgen. De complete omvang van de ramp is dus nog niet bekend. Wat wel zo goed als zeker is, is dat de wederopbouw minimaal een aantal jaar gaat duren, gezien de zware schade en het feit dat complete gebouwen verwoest zijn.

Is er meer neerslag op komst voor Spanje?

Er is op dit moment weinig kans op veel neerslag in de zwaarst getroffen gebieden in de komende dagen. De DANA is immers weggetrokken. In het noordwesten van Spanje en in Portugal is er wel kans op een redelijke hoeveelheid neerslag.

De oorzaak daarvan is omdat de overblijfselen van subtropische storm Patty dan over het gebied trekken. Er zal weinig wind zijn, omdat het niet langer een subtropische storm meer zal zijn, maar het lagedrukgebied zal nog wel redelijk veel neerslag met zich meedragen.