Bosbranden in Europa: een gebied zo groot als Luxemburg reeds afgebrand
0
Europa wordt nu reeds getekend door een schrijnend bosbrandseizoen. Wetenschappers spreken van een “perfect storm”. Een combinatie van hittegolven en hittekoepels, droogte en gebrekkig bosbeheer heeft in zomer 2025 tot een dramatische toename geleid in het aantal natuurbranden. Tot op 15 juli is al meer dan 231.000 hectare in as opgegaan. Dat komt overeen met een gebied bijna zo groot als Luxemburg. Volgens informatie van het Europese bosbrandinformatiesysteem (EFFIS) ligt dit 119% boven het langjarig gemiddelde voor deze tijd van het jaar. Toch staan we niet volledig machteloos.
- Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
Door vorige berichtgeving lijkt het misschien alsof er ook veel regen valt in Europa – we maakten inderdaad melding van enkele intense onweren die schade aanrichtten, bijvoorbeeld in Spanje en Italië. Harde regen echter op een kurkdroge bodem (of op kale bodem zonder vegetatie) heeft niet altijd het gewenste effect: dat van bevochtiging en weerbaarheid tegen natuurbranden.
- Bodem en Werelddag tegen woestijnvorming.
De bodem en de natuur raken namelijk niet altijd verzadigd van water door zulke harde, kortstondige regenval. Integendeel. Er treedt eerder erosie op, wat de bodem en haar water-opvangende capaciteit niet ten goede komt.
En bovendien zijn er vele plaatsen waar het de laatste maanden zo goed als niet geregend heeft, zoals we ook in de Benelux ondervonden in het voorjaar. In combinatie met hitte, verschraalde natuur en een niet altijd optimaal beheer, vergroot dit de kans op bosbranden.
Zomer 2025: bosbranden in Zuid-Europa tot nu toe
Zoals gewoonlijk worden landen in Zuid-Europa het zwaarst getroffen want daar is het het warmst en die regio kent ook een natuurlijk droog seizoen. De oorspronkelijke vegetatie was daar uiteraard aan aangepast, maar tegenwoordig is de veerkracht grotendeels zoek.
In onder andere Turkije, Griekenland, Spanje en Frankrijk zijn duizenden mensen geëvacueerd. In Catalonië waren dorpen begin juli tijdelijk van de buitenwereld afgesloten. Op Kreta vonden massale evacuaties plaats, en in de regio rond Marseille ontstond grote chaos. Minstens drie mensen kwamen reeds om het leven door bosbranden. De situatie is nog lang niet onder controle. De zomer is nog maar een maand op gang. Er wordt verwacht dat het aantal branden verder zal toenemen.
“Perfecte storm”, zegt Global Forest Watch
Volgens onderzoekers van de Global Forest Watch, ondervinden we nu de gevolgen van jaren van opwarming. 2023 en 2024 waren al de warmste jaren ooit gemeten. Die trend zet zich dit jaar onverminderd voort. Ze spreken van een “perfecte storm”: hitte, droogte, en slecht beheer zijn als olie op het vuur.
Door klimaatverandering worden zomers langer, warmer en droger, waardoor het klassieke brandseizoen, dat normaal in juli en augustus valt, zich uitbreidt naar de lente en herfst. Vooral februari en maart van dit jaar waren al uitzonderlijk droog en warm in West- en Centraal-Europa, wat leidde tot een vervroegd begin van het brandseizoen.
Bosbranden in Europa: vicieuze cirkel door nog meer uitstoot?
Het aantal natuurbranden ligt dan ook fors hoger dan normaal: 1.230 meldingen tot 15 juli tegenover een gemiddelde van 478. De totale CO₂-uitstoot door branden in de EU wordt geschat op 1,9 megaton, een onvoorstelbare hoeveelheid die op haar beurt weer bijdraagt aan het broeikaseffect.
Die uitstoot versterkt de vicieuze cirkel: meer broeikasgassen leiden tot drogere bossen, die vatbaarder worden voor brand, die op hun beurt weer meer CO₂ uitstoten.
Bosbranden 2025: niet alleen zuiden, maar ook koude, natte regio’s
Sommige landen springen eruit wat betreft schade. Turkije noteert een recordaantal afgebrande hectares voor de tijd van het jaar. De enorme brandhaarden creëren ongekende emissies. Maar de branden blijven niet beperkt tot het zuiden van Europa.
Ook het Verenigd Koninkrijk ziet, mede door grote branden in Schotland, meldde het hoogste jaartotaal aan brand-gerelateerde uitstoot in 22 jaar.
- Schotland en daarnaast ook Scandinavië, Ierland en IJsland zijn bovendien regio’s die rijk zijn aan veen, lees meer over sluimerende veenbranden en zombiebranden.
Griekenland is opnieuw zwaar getroffen, en Roemenië kent een explosieve toename in verbrande oppervlakte: gemiddeld 23.000 hectare per jaar, maar dit jaar al 123.000 hectare – een meer dan vijfvoudige stijging.
Toch is het niet overal een groot drama. Noord-Europa lijkt relatief veerkrachtig tegen bosbranden uit de hoek te komen. In veel noordelijke landen wordt boomverlies vooral toegeschreven aan bosbouw en niet door vuur.
Maar in Zuid-Europa, zoals in Portugal, Spanje en Griekenland, is vuur inmiddels verantwoordelijk voor het merendeel van bosverlies.
Preventie van cruciaal belang: mozaïekbossen?
De intensiteit van sommige branden maakt blussen soms onmogelijk. Vooral wanneer langdurige droogte samenvalt met harde wind, zijn sommige brandhaarden niet te stuiten. Dit onderstreept het belang van preventie.
Daarbij horen een goed bosbeheer en het concept van “mozaïekbossen”. Deze laatste bezitten een gevarieerde vegetatie (hoge biodiversiteit dus), terwijl brandbare soorten zoals eucalyptus worden vermeden. Er wordt ook rekening gehouden met de capaciteit tot het vasthouden van bodemvocht. Brandgangen en het tijdig weghalen van droog materiaal zijn ook van levensbelang.
Vroegtijdige waarschuwingen
Vroegtijdige waarschuwingen zijn uiteraard essentieel. Systemen zoals EFFIS en Global Forest Watch dragen hiertoe bij. (Dat benadrukt meteen nog eens het belang van steun aan de wetenschap en onderzoek.) Ze leveren realtime gegevens waarmee brandalarmen kunnen worden uitgegeven en mensen snel geëvacueerd kunnen worden.
Deze zomer verwachten de specialisten “business as usual” wat betreft bosbranden in Europa. Hopelijk fungeert deze vurige zomer 2025 als een wake-up call.
Bron.