Extreme warmte in Noord-Canada: permafrost wordt bruine pap

Het noorden van Canada krijgt extreem warme temperaturen te verduren. In het territorium Nunavut, ten westen van de Hudsonbaai, vriest het normaal stenen uit de grond. Maar nu is het er veel warmer dan gewoonlijk. Volgende week, op 27 mei, lopen de temperaturen op tot een verbijsterende 25 graden boven de gemiddelden en de anomalie breidt zich nog meer uit naar eind mei. Het kwik bereikt er 20 graden wat de permafrost beslist niet ten goede komt. Maar wat ligt aan de oorzaak van de warmte in Noord-Canada? Om deze vreemde uitschieter in het klimaat van Canada beter te begrijpen, bekijken we de ligging van hogedrukgebieden en luchtstromingen.

• Weerliefhebber? Volg ons ook op Twitter en Facebook
• Volg de interessante weerberichten op Youtube

We kunnen er niet meer omheen. Klimaatverandering is een werkelijkheid. Overal in de wereld loopt het kwik de spuigaten uit, zoals begin deze week in IJsland en Groenland, de extreme warmte in India, warmte in Canada en de VS, tot 40 graden volgende week in Spanje, en natuurlijke de droge lente die we in de Benelux ondergingen.

De noordelijke arctische streken van onze planeet zijn extra gevoelig voor opwarming omdat de smeltende permafrost methaan vrijgeeft, een zeer onwenselijk broeikasgas.

• Ook van bosbranden bleef Canada niet gespaard.

Klimaat van Canada: Nunavut

Even situeren. Nunavut is een van de grote noordelijke territoria van Canada, samen met de Yukon en Northern Territories. De bodem bestaat er grotendeels uit permafrost. Nunavut ligt ten westen van de Hudsonbaai en bevat ook enkele van de Canadian Arctic Islands, waaronder het reuzegrote Baffin Island meer naar het oosten met als hoofdstad Iqaluit.

Nunavut en het noorden van Canada hebben normaalgezien een streng polair klimaat, gekenmerkt door ellenlange, bittere winters. De zomer zijn kort en koel. In de wintermaanden, van oktober tot en met mei, dalen de temperaturen vaak tot ver onder het vriespunt.

In januari, de koudste maand, liggen de minima gemiddeld tussen -30°C en -40°C, met uitschieters naar -50°C bij heldere, windstille nachten. De zon staat dan laag aan de horizon en boven de poolcirkel komt ze helemaal niet op.

De zomers zijn kort, meestal van juni tot augustus, en brengen enige verlichting. De maxima liggen dan tussen 5°C en 15°C, afhankelijk van de plaats. In kustgebieden zoals Iqaluit (Baffin Island) stijgt het kwik zelden uit tot boven 10°C, terwijl het in het binnenland van bijvoorbeeld de Northwest Territories wel ietsje warmer kan worden. De middernachtzon zorgt in de zomer voor bijna onafgebroken daglicht, wat de vegetatie een felle maar korte groei- en bloeiperiode bezorgt.

Neerslag is schaars, meestal in de vorm van sneeuw. Door de koude lucht die weinig vocht kan vasthouden, valt er gemiddeld slechts 200 tot 400 mm neerslag per jaar.

Geen wonder dus dat dit gebied één van de meest ontoegankelijke en minst bewoonde regio’s ter wereld is.

Maar wat zien we nu in Canada?

Warmte in Noord-Canada: extreme anomalie

Door een groot hogedrukgebied is het er vandaag al veel warmer dan normaal. Delen van Nunavut (het vasteland en enkele eilanden), Northern Territories (verder NT) en ook de noordelijke delen van de provincies Manitoba en Saskatchewan zijn significant warmer dan normaal, met een anomalie van 10 tot 11 graden boven de gemiddelden.

Over de komende dagen heen verschuift de anomalie een beetje naar het zuiden. Een koudefront (dat niet heel erg koud is) duwt de luchtmassa’s voor zich uit. In de warme sector wordt de temperatuurafwijking des te extremer. Vooral vanaf 27 mei tot 31 mei.

Tot 25 graden warmer dan normaal!

Op 31 mei zijn de temperaturen tot 25 graden hoger dan normaal, zeer lokaal zelfs nog iets hoger. ’s Morgens is er ook wat CIN te zien, waardoor de lucht zeer stabiel is en niet kan stijgen. De werkelijke temperaturen bedragen aan de voorzijde van een koudefront tussen 20 en 25 graden, lentetemperaturen die we eerder met Spanje associëren.   

Pas de eerste week van juni lijken de anomaliën af te zwakken, hoewel er wat restwarmte blijft hangen. Laten we nu even kijken naar de oorsprong van de warme lucht die over Noord-Canada blaast.

Aanvoer van warme zuidelijke lucht

De warmte wordt aangevoerd via een zuidwestelijke luchtstroming die haar origine heeft in de Stille Oceaan. Ook hier is de straalstroom van de partij. Die maakt een enorme noordelijke lus die belemmert dat arctische lucht dit deel van Canada kan bereiken. Een ware hogedrukblokkade ligt dus aan de oorzaak van de extreme temperaturen in Noord-Canada.

De warme lucht komt uit de Stille Oceaan, die allesbehalve koud is ten westen van de VS.

Permafrost wordt bruine pap

De permafrost is al langere tijd aan het ontdooien, maar nu krijgt ze het wel zeer zwaar te verduren. Zoals lokale Canadese media melden, wordt de permafrost een bruinige pap, meren kleuren donker door het vrijkomen van organisch materiaal, en de kusten kalven af door het onstabiel worden van de bodem die niet meer diepgevroren is en uit elkaar valt. Ontdooide permafrost is ook nefast voor infrastructuur.

Kortom, een onrustwekkend verhaal dat aanzet tot nadenken en hopelijk ook tot actie.