IJsland en Groenland: opvallend warmer dan normaal
0
Is IJsland haar naam überhaupt nog waardig? Een extreme anomalie blaast ons van onze sokken: het wordt er tot 19 graden warmer dan normaal en lokaal stijgt het kwik tot 27 graden. En wordt Groenland straks echt groen? Je zou het bijna gaan geloven want daar is het tot 14 graden warmer dan gemiddeld. Het smelten gaat dus lustig door. In dit artikel vissen we uit waarom IJsland en Groenland in ongewone temperaturen baden en welke regionale fenomenen daaraan bijdragen.
- Weerliefhebber? Volg ons ook op Twitter en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
De temperaturen zijn op beide eilanden sinds vorige dinsdag spectaculair de hoogte in geschoten. Op weerkaarten die de temperatuuranomalie tonen, lopen deze noordelijke streken rood, ja zelfs paars aan. Het is momenteel zelfs de warmste plek op hoge breedtegraden, zoals de kaart van het nulgradenniveau toont (zie verder). De warme trend is begin vorige week begonnen en zal zich deze week nog tot vrijdag voortzetten. Dan zet een koelere trend weer in.
Oorzaken warmteanomalie
Zeestromingen, windrichtingen en drukgebieden zijn cruciaal in de warmteanomalie op IJsland en Groenland. Maar aan de fundamenten van deze weerfenomenen rammelt, onmiskenbaar, globale klimaatverandering, die ongewone weersscenario’s couranter maakt.
Warme luchtstroming
Zo lagen zowel Groenland als IJsland, het land van vuur en ijs, in een warme zuidelijke stroming, door een configuratie van drukgebieden die dat bevordert (zie verder). Nu baant een lagedrukgebied uit Canada zich een weg naar het oosten. Daarom is de luchtstroming naar IJsland nu zuidwestelijker. Maar door warme invloeden die reeds aanhielden sinds vorige week, lopen de temperaturen nu nog steeds de spuigaten uit.
Lokaal wordt het op IJsland tot 18 en zelfs 19 graden boven de gemiddelden voor deze tijd van het jaar. In het noorden en oosten worden de hoogste temperaturen bereikt. Het kwik verpulvert lokale records, met 25 graden in het noordoosten. Plaatsjes zoals Reykjahlíð en Egilsstaðir krijgen te maken met ongewoon zomerachtig weer. Alleen waar het landijs ligt, de Vatnajökull, daar dalen de temperaturen tenminste ’s nachts nog nipt onder nul.
Groenland: veel te warm
In Groenland wordt het zo’n 14 graden warmer dan normaal. Dat wil zeggen, het kwik ligt boven nul graden binnen een strook van 100 kilometer parallel aan Groenlandse kusten. Aan de westkant wordt het er lokaal 17 (!) graden ter hoogte van Kangerlussuaq, en aan de oostkant (Scoresby Sound) detecteren we maxima tot 10 graden.
De weergoden, en de klimaatverandering, hebben geen mededogen met de ijskappen. Het koud zweet breekt ze uit.
- Periode met grootste smelt van 2022 op Groenland (toen 18 warmer dan normaal).
Standvastig hogedrukgebied
De warmte in IJsland en Groenland zijn ook te wijten aan een stevig hogedrukgebied dat zich boven de noordelijke Atlantische Oceaan heeft gevestigd. Een blik op hogere regionen toont dat dit hogedrukgebied in een grote lus van de straalstroom ligt, daarom blijft het er koppig hangen. Zoals hierboven al gesuggereerd, is een hoog op IJsland gunstig om zuidelijke wind aan te zuigen, vandaar het toestromen van warme lucht.
Zowel Scandinavië, de Britse Eilanden en de Benelux hebben al meegeprofiteerd (wat betreft zon en warmte) van deze ongewone hogedruk, hoewel dit uiteraard de bodemgezondheid noch de instandhouding van sneeuw- en ijsmassa’s ten goede komt.
Naar dinsdag toe verschuift de IJslandse hogedruk, en de blauwe luchten, naar het westen.
- Smelten van ijs, het albedo verlaagt.
- IJsland: laatste update over vulkanische activiteit.
IJsland klimaat in mei
Het weer in IJsland in mei is normaalgezien koel en vaak wisselvallig, ook al is de lente uitgebarsten. De natuur barst uit haar voegen (vooral de exoot lupine) en de dagen zijn veel langer dan de nachten. Toch is het weer in mei vaak miezerig en druilerig met eerder een waterige dan een felle zon.
Gemiddelde temperaturen in Reykjavik liggen tussen de 3 °C en 9 °C, al kunnen uitschieters voorkomen. Een warme dag met 15 °C wordt wel eens genoteerd, maar is zeker niet gebruikelijk. Daarom is de huidige warme periode absoluut extreem te noemen.
Het einde van deze anomalie is in zicht, vanaf donderdag en zeker op vrijdag wordt het frisser. Een typisch lagedrukgebied, een IJslandlaag, maakt haar opwachting.
