Cut-off low of hoogtelaag in zowel Amerika als Europa: een vergelijking

Om het weer bij ons, of algemeen in Europa, beter te begrijpen is het altijd interessant eens uit te zoomen en kijken of gelijkaardige fenomenen ook elders voorkomen, en welke impact ze hebben. Een goed voorbeeld zien we nu: een koude hoogtelaag in Amerika, aan de westkust meerbepaald, en een in de Atlantische Oceaan, ten westen van het Iberisch Schiereiland. Dit laatste zal zich ontwikkelen tot een DANA.

Nu sommige leden van ons team naar de VS zijn getrokken om extreem weer en supercells te bestuderen, is onze blik over de grote plas gericht, en willen we verschillende aspecten van het Amerikaanse weer nog beter begrijpen.

• Dat er volgende week een DANA komt naar het Iberische Schiereiland werd vermoed, maar is nu zeker.  

Afsnoering van de straalstroom

Cut-off lows (COL) of koudebellen raken afgesnoerd van de straalstroom die verzwakt is en zich door zeer nauwe meanders wurmt, als een lange kronkelende slang. Soms wordt een bel koude lucht weggeslingerd, richting lagere breedtegraden. Het fenomeen DANA in Spanje is er een veelbesproken gevolg van, maar in dit artikel is de focus meer algemeen.

• Sinds het ineenzakken van de poolwervel is de straalstroom sterker gaan slingeren.

De gebieden die we bespreken zijn vergelijkbaar, beide liggen aan de westkant van een continent en op ongeveer dezelfde breedtegraad. Beide worden ze beïnvloed door gelijkaardige oceaantemperaturen (momenteel tussen 12 en 16 graden) wat het klimaat vergelijkbaar maakt: een mediterraan klimaat. Er zijn wel belangrijke verschillen in de impact die beide systemen op het weerbeeld hebben, wat te maken heeft met de uiteenlopende geografie en reliëfvormen. Geen enkel gebied is immers helemaal hetzelfde.

Hieronder twee temperatuurskaarten die hoogtelagen tonen: boven de Atlantische Oceaan en boven Noord-Amerika.

Hoogtelaag in Amerika: Californië krijgt veeg uit de pan

Momenteel ligt er een cut-off low of een afgesnoerd lagedrukgebied in de Stille Oceaan ten westen van Californië. Zulke fenomenen zijn daar heel courant en cut-off low is een veelgenoemde term in de Amerikaanse weerspers. Deze koude luchtlaag op hoogte is goed te zien op het 500 hPa drukvlak, namelijk op zo’n 5500 meter hoogte.

De koudebel zal naar het continent verschuiven en inderdaad zien we op de kaarten dat dat tot ongezellig weer leidt. Zondag zal in het teken staan van onweer, buien en sneeuw in Californië en naburige staten.

Atmosferische rivier en Pineapple express

Interessant aan dit cut-off low is dat het een trigger kan zijn voor een atmosferische rivier. Een atmospheric river is een lange, smalle strook van extreem vochtige lucht die over de oceaan naar het land stroomt.

• Meer over een atmosferische rivier in de Alpen.

Als een cut-off low op de juiste plek ligt, kan hij die atmosferische rivier ‘aftappen’ en naar de kust trekken, wat leidt tot extreem veel regen op korte tijd, sneeuwstormen in de bergen, modderstromen en flash floods vooral in steile gebieden zoals in Californië. Soms vallen zulke events zelfs onder het label “Pineapple Express“, als de vochtige lucht uit de regio rond Hawaï wordt aangevoerd.

Ook aan de Aziatische kant van de Stille Oceaan, spelen cut-off lows en atmosferische rivieren op elkaar in. In Japan leidde dat tot vreselijke overstromingen in 2014.

• Ander noodweer in Japan: Tyfoon Neoguri.

Hoogtelaag in Amerika vs Spanje: vergelijkbaar?

Ze zijn best vergelijkbaar. Zowel een DANA als een cut-off low zijn relatief stationair, ze bewegen langzaam of blijven lange tijd hangen. Vaak zitten ze gevangen in een kronkel van de straalstroom.

Ze hebben een potentieel explosief karakter, vooral als ze botsen met warme vochtigere lucht. Ze zijn beide in staat extreme weerssituaties voort te brengen met hevige regenval, overstromingen en onweer.

In Spanje haalt een DANA vocht en warmte uit de Middellandse Zee. In Californië kan een cut-off low vocht uit de Grote Oceaan halen, vaak via een atmosferische rivier, die nog meer vocht kan aanvoeren dan de Middellandse Zee.

De Amerikaanse hoogtelaag laat zich nu al voelen op het vasteland. De Spaanse hoogtelaag slaat pas volgende week toe.