Wintersignalen in West-Europa (deel 13)
Het is woensdag en dus opnieuw tijd voor een blog over potentieel winterweer (in West-Europa). Toch wel grappig, op de zachtste dag van januari (een recordzachte 24 januari bovendien) een artikel publiceren over “winterse signalen”. Maar zoals de titel het al zegt, het gaat over signalen en is dus niet een verwachting. Zoals steeds wordt hier gekeken naar de sneeuwbedekking in Eurazië, de temperatuurafwijking van het zeewater, de stratosfeer en de AO-/NAO-index. Wat zeggen de indices? Jullie lezen het hier in “Wintersignalen (deel 13)”. In ieder geval weer genoeg voer voor discussie!
De vraag die we ons deze dagen kunnen stellen is: “Gaat de winter van 2017-2018 er nog iets van maken of gaan we zonder echt winterweer de lente in?”
Zachte weer heerst
Momenteel beleven we een erg zachte periode. Een actieve depressie bevindt zich ter hoogte van de noordelijke Atlantische Oceaan, net boven de Britse Eilanden. Geplet tussen dit lagedrukgebied en de hogedrukgordel bij Oost-Europa wordt/werd zeer zachte lucht in sneltreinvaart (sterke wind) naar de Benelux geblazen. Maritiem subtropische lucht is daar dan de officiële term voor. Maritiem want de lucht komt van over zee en subtropisch aangezien het brongebied van deze lucht ongeveer bij de Azoren ligt.
In 2015 was het wel anders op 24 januari:
Toch kregen we afgelopen week nog wel winters weer te pakken, met name in de Ardennen. Op de Hoge Venen vormde zich zaterdag/zondag een sneeuwdek van +20 cm. Verschillende skipistes en langlaufgebieden openden tijdelijk de deuren. Tijdelijk, want maandag zorgde de zachte lucht voor dooi en regen.
Sneeuwdek Eurazië
We beginnen met het sneeuwdek in Eurazië, meer bepaald de sneeuwdekomvang. Onderstaande kaart toont dat het sneeuwdek afgelopen week sterk is uitgebreid richting Europa. Gisteren (23 januari) was heel Oost-Europa bedekt met sneeuw. Zacht weer bij ons en sneeuw en koude in Oost-Europa is een vaak terugkomend fenomeen.
België en Nederland liggen dan aan de foute kant met de aanvoer van maritiem subtropische lucht, het oosten zit aan de juiste kant met polaire lucht. Wat ook opvalt is de sneeuwuitbreiding in het zuiden van Zweden, daar was het afgelopen dagen echt volop winter. Vandaag rukt de zachte lucht echter helemaal op tot in Scandinavië met ook daar hogere temperaturen.
De temperatuurkaart van Scandinavië laat duidelijk zien tot waar de zachte lucht is opgerukt. In het hoge noorden is het wel nog ijskoud.
Vergeleken met vorig jaar is de sneeuwdekomvang nog steeds kleiner. Door de uitbreiding naar Oost-Europa is het verschil kleiner maar nog wel steeds aanwezig. Enkel het zuiden van Zweden was gisteren wel bedekt met een laag sneeuw en vorig jaar niet. Zie ook hoe Duitsland vorig jaar volledig wit was in deze tijd van het jaar.
Ook vergeleken met vorig jaar heeft het sneeuwdek momenteel een kleinere omvang. Het is wel belangrijk in te zien dat dit momentopnames zijn. Een sneeuwdek duurt soms maar één dag en als die dag dan net 23 januari 2016 is…
In Noord-Amerika wijzigde het sneeuwdek zich afgelopen week eveneens serieus. Duidelijk is te zien hoe het sneeuwdek terugtrok aan de Oostkust en uitgebreid werd in het westen.
Hoewel we momenteel achterlopen qua sneeuwdek op vorig jaar is het verschil veel kleiner geworden.
Temperatuurafwijking van het zeewater
Geen grote veranderingen wat betreft de temperatuur van het zeewater. De Middellandse Zee heeft een temperatuur rond het gemiddelde voor deze tijd van het jaar. De Noordzee (en vooral het Kanaal) is door het zachte weer van de afgelopen week duidelijk iets warmer dan normaal. De noordelijke Atlantische Oceaan blijft een temperatuur hebben tot 2°C hoger dan normaal.
La Niña is duidelijk nog aanwezig al zwakt deze nu een beetje af. Wat me opvalt is dat het zeewater rond Europa bijna nergens kouder is dan normaal. Watertemperaturen rond het gemiddelde of iets erboven domineren.
Temperatuurafwijking op 2 meter
Een extra kaart die ik vandaag wil tonen is de temperatuuranomalie op 2 meter. Hierop is duidelijk te zien dat het in West-Europa momenteel veel zachter is dan normaal. In Oost-Europa is de anomalie omgekeerd wat al aangehaald werd in het actuele sneeuwdek.
Wat meteen opvalt op onderstaande kaart is het enorme koudegebied in het zuiden van Rusland. In de rechthoekige zone is de temperatuur op 2 meter momenteel tot 10°C lager dan normaal. Het is duidelijk waar de koude/winter momenteel zit.
(Extra: De noordelijke hemisfeer heeft veel meer landmassa dan de zuidelijke. Hierdoor zijn de temperatuurafwijkingen hier vaak veel groter. De kleuren in de zuidelijke hemisfeer zijn veel neutraler.)
Polar Vortex
De Polar Vortex doet momenteel wat we willen dat hij niet doet: versterken. Na een kleine instorting door een verhoogde uitwisseling halverwege deze maand zijn de zonale winden nu weer aan het aanwakkeren. Voor komende week en ook begin februari zie ik niet meteen een zware aanval op de PV. Kleinere instortingen door WAA vanaf Siberië lijken wel mogelijk. In februari verliest de PV echter sowieso aan kracht, de kans op een uitstroming/instorting is dan het grootst. We laten ons graag verrassen.
AO- en NAO-index
De AO-index is momenteel aan het stijgen tot licht positieve waarden. Richting begin februari zou hogedrukopbouw boven Groenland zorgen voor een negatieve AO. Vanaf februari is dan alles weer mogelijk. Uiteraard duimen we voor de negatieve lijntjes maar als ik de pluimverwachting voor de luchtdruk bij Groenland er bij haal lijkt een verlaging daarvan toch bijna onvermijdelijk. Nee, de kans op een langdurige negatieve AO-index is momenteel nog niet zo groot.
De NAO-index is momenteel positief en blijft ook positief. De hogedrukopbouw nabij IJsland bijvoorbeeld lijkt er niet meteen te komen en ook het Azorenhoog blijft invloed uitoefenen op (Zuid-) Europa. Graag zou ik het Azorenhoog naar het westen zien opschuiven en kantelen naar het noorden. Duimen voor een toename van de dalende NAO-index dus.
De luchtdrukpluim voor IJsland vertoont een stevige JOJO-vorm. De passage van verschillende depressies zijn hiervoor verantwoordelijk waardoor stabiele hogedrukopbouw niet mogelijk is. Vanaf begin februari lopen de lijnen wel sterk uiteen wat duidt op een grote onzekerheid.
Februari voorspelling volgens CFS
Hoe weinig waarde deze kaarten ook hebben (ze veranderen elke dag), ik toon ze toch. Het CFS model voorspelt 7 maanden op voorhand de maandelijkse tendensen. Voor februari geven ze momenteel een erg normale temperatuur bij duidelijk minder neerslag dan normaal. Vooral deze neerslagverwachting lijkt me na een natte december- en januarimaand niet onlogisch.
Zo, dat waren de winterse signalen zoals ze vandaag te vinden zijn. Voor de weerkaarten en pluimen verwijs ik jullie allen naar de reacties onder dit artikel. Volgende week stijgt de kans op kouder weer, maar zoals we deze winter al vaak hebben ondervonden zijn we met die kans best heel voorzichtig!
Tot slot nog enkele beelden uit de Alpen waar de sneeuwhoeveelheden exceptioneel groot zijn, vooral boven 1500 meter.
Cristiana Bardeanu – (CC BY 2.0)
