Winterdiscussie november 2016

De gevoelige opwarming eind oktober 2016 en de huidige set aan weerkaarten doen weerliefhebbers watertanden. Iedere ochtend en avond kijken ze met veel spanning en enthousiasme uit naar de nieuwste ontwikkelingen. Het is dan ook al een tijdje geleden dat we in de Benelux een wit sneeuwtapijt hebben gezien (m.u.z. van de Belgische Ardennen).

In deze winterdiscussie staat een concrete samenvatting van de huidige gezondheid van de stratosfeer, de trends in de laatste runs van zowel het Amerikaans als Europees weermodel en de verwachting richting het begin van december. Mogelijk dat de eerste winterse weerkaarten zich op een dienblad gaan presenteren, want een herhaling van de winter 2015-2016 lijkt niet aan de orde.

First things first

Zonder al te enthousiast te worden met de kans op een desillusie: de weergoden maken nog steeds zelf de wetten. Het kan dus bijzonder amusant zijn om te kwijlen bij winterkaarten op een termijn van +160 uur, maar we willen hier toch uitdrukkelijk voor waarschuwen. Op dit moment is gewoon herfstweer aan de orde. Dat lijkt de komende tijd niet meteen te veranderen met temperaturen rond normaal. Geregeld valt er wat regen, perfect normaal voor de tijd van het jaar. Echter, wanneer we gaan turen in de hogere niveaus van de atmosfeer is er een boeiende situatie aan de gang.

De stratosfeer is sinds oktober 2016 onderhevig aan een gevoelige opwarming. Dat heeft zelfs bijna een SSW veroorzaakt met een reversal van de wind op dergelijke niveaus (10 en 30 hPa). Dergelijke ‘reversals’ of omkeringen van de wind zorgen voor een grotere kans op een blokkade. Indien zo’n blokkade (hogedrukgebied) goed komt te liggen, is winterweer mogelijk in West-Europa. Herinner jullie allemaal de forse opwarming en volwaardige SSW in 2012.

Hoe je het nu draait of keert, we liggen nog steeds op een totaal verkeerde plaats voor winterweer pur sang en hebben vaak af te rekenen met westelijke tot zuidwestelijke invloeden. Het feit dat dit proces in de stratosfeer ons nu een handje steunt in de vorming van blokkades waar ook op het noordelijk halfrond stemt ons gelukkig. Verder dan dat verhaal gaan we niet dieper ingaan op de stratosfeer en de effecten op het winterweer omdat ze ook nog niet allemaal een noodzakelijk verband kennen!

• Meer weten over de complexe processen binnen de stratosfeer?

Actuele luchtdrukverdeling

Als basis van dit artikel hebben we de GFS run 06:00 en de ECMWF run 00:00 van woensdag 23 november 2016 gebruikt. Komende dagen verwachten we nog wijzigingen in de weerkaarten doordat de stormdepressie en de gezondheid van de stratosfeer telkens worden meegenomen in de nieuwe set van weerdata. Het is voor een meteoroloog dan ook niet gemakkelijk om een weersverwachting voor de periode na 72 uur op te maken. Hou dit dus ook in acht bij het lezen en interpreteren van dit artikel. Meteorologie is (helaas) nog steeds geen effectieve wetenschap 😉

Wanneer we naar de huidige set van GFS kijken zien we een verstoord patroon met absoluut geen westcirculatie. Normaliter sterkt deze altijd aan naarmate we de maanden december, januari en februari bereiken. De tegenstellingen tussen koude luchtmassa’s in het noorden van de Atlantische Oceaan en de zachte luchtmassa’s op gematigde hoogte wordt dan groot. Dit gaat de straalstroom activeren met het klassiek patroon van heel wat regenzones en af en toe een stevige depressie met kansen op stormweer.

Dit is al enkele weken niet aan de orde boven Europa. Wat de precieze reden is, weten we niet. Moeten we de oorsprong zoeken in de afgelopen El Niño of heeft de stratosfeer de sleutel in handen? Feit is dat we tegenover 2015 een compleet andere voorgeschiedenis kennen waardoor er deze winter 2016-2017 een betere uitgangspositie ontstaat met betrekking tot winterweer.

Luchtdrukverdeling eind november 2016

Flash forward naar de situatie op het einde van deze maand november en we herkennen meteen een ander patroon op de weerkaarten. De WAA nabij de Azoren kiest ervoor om richting het noordwesten op te schuiven waardoor een hogedrukgebied kan ontstaan in de buurt van Groenland. Dit is voor West-Europa heel belangrijk met het oog op winterweer. De zachte lucht vanaf de Atlantische Oceaan wordt op die manier netjes geblokkeerd waardoor koude lucht vanaf de Noordpool richting het zuiden kan zakken. We markeren dit met de term CA (Cold Air Advection) die we tevens op de weerkaart hebben gevisualiseerd.

Wat vertelt het Europees weermodel?

Veel weeramateurs hechten in de winterperiode meer geloof aan de uitvoer van het Europees weermodel. Hoogtijd om die weerkaarten eens te bekijken. Samengevat komt het erop neer dat we een gelijkaardige ontwikkeling zien ontstaan tot +168 uur. Daarna beginnen de weermodellen uit elkaar te lopen met soms koude opties in de runs en soms een zachte variant.

Persoonlijk vind ik de ontwikkelingen niet slecht in het UGKB ((Ultra)GlasKugelBereich), maar het kan allemaal nog veel beter. In ECMWF bijvoorbeeld geen solide aanpunting richting Groenland maar eerder een verzwakt Eurohoog dat ons behalve mist, stratus en lage temperaturen geen opties geeft op winterse neerslag. Toch niet in de gebieden lager dan 500 m.

Laat de winterdiscussie starten!

Ondanks we nog steeds met veel plezier vertoeven in het seizoen herfst kriebelt het bij veel winter- en sneeuwliefhebbers om de winterkansen te analyseren. Persoonlijk denk ik dat we niet  voor 1 december 2016 zullen geconfronteerd worden met winterweer in de Benelux. Weerkaarten hebben nog te veel last met de uitkomst van de stratosfeer, de positie van lage- en hogedrukgebieden en de effecten van de snow advanced index.

Judah Cohen geeft bijvoorbeeld aan dat de kans op een effectieve SSW groot is in december doordat het hogedrukgebied boven Siberië constant warmte uitwisselt met de hogere luchtlagen. De Polar Vortex wordt op haar/zijn buurt continue verstoord met mogelijke zeer winterse gevolgen in West-Europa. Zeker wanneer lagedrukgebieden zich van oost naar west gaan verplaatsen = retrograde beweging (herinner de winter van 2012-2013). Als afsluiter graag nog deze link naar de YouTube van Gavs die zijn licht laat schijnen op een koud begin van december 2016. We zullen het zien.

Sommige linkjes bevatten affiliate