Waarom kan sneeuw toch smelten bij vriestemperaturen?
Winterweer domineert. Afgelopen dagen steeg het kwik niet boven het vriespunt, zowel overdag als ‘s nachts. Dinsdag was bovendien een stralende winterdag met op veel plaatsen zonneschijn. Wie goed heeft opgelet kon merken dat er overdag sneeuw is gesmolten en dat de sneeuwlaag geleidelijk ook wat dunner werd. Maar hoe kan het nu dat sneeuw smelt bij negatieve temperaturen? Welke processen spelen daarin een rol?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Hoe kan sneeuw verdwijnen bij vriestemperaturen?
Het lijkt misschien een “contradictio in terminis”: sneeuw die smelt en verdwijnt bij vriestemperaturen. Maar toch kan het! Er zijn twee processen die daarin een rol kunnen spelen: sublimatie enerzijds, en sneeuwsmelt anderzijds.
Sublimatie doet sneeuw onzichtbaar verdwijnen
Bij vriestemperaturen zal sneeuw niet zomaar verdwijnen. Daarvoor zijn enkele belangrijke factoren voor nodig. Dé belangrijkste factor is de aanwezigheid van de zon. Bij aanhoudende bewolkte condities zal sneeuw niet gauw verdwijnen. Op een stralende winterdag met veel zonneschijn kan dat wél het geval zijn.
Van de vaste fase naar de gasfase
Net als water, kan sneeuw ook “verdampen”. Verdamping verwijst naar de overgang van de vloeibare fase (water) naar de gasfase (waterdamp). Bij sneeuw noemen we dit proces echter anders. Er treedt immers een overgang op van de vaste fase (sneeuw) naar de gasfase (waterdamp). In dit geval spreken we over “sublimatie”. Om water te doen verdampen of om sneeuw te doen sublimeren is er echter een energiebron nodig, want zo’n proces vergt energie. Een belangrijke energiebron in deze context is zonnestraling.
Zonnestraling als katalysator van sublimatie
Op een winterse dag met veel zonneschijn wordt de sneeuwlaag dus blootgesteld aan zonnestraling. Deze zonnestraling zal kunnen interageren met de toplaag van de sneeuw, waardoor er sublimatie kan optreden en de sneeuw als het ware kan “verdampen”. Op die manier wordt een gedeelte van de sneeuw getransformeerd naar waterdamp.
Sublimatie is een onzichtbaar proces (je kan het niet waarnemen), maar toch kan je de effecten ervan onrechtstreeks zien. Wanneer een sneeuwlaag enkele dagen wordt blootgesteld aan zonneschijn, zal er dag na dag een dun laagje sneeuw kunnen sublimeren, waardoor de sneeuwlaag na enkele dagen ook wat dunner kan worden. Op die manier verdwijnt de sneeuwlaag dus geleidelijk aan, zélfs al blijft het overdag vriezen! Wist je trouwens dat dit proces makkelijker verloopt bij een hoge windsnelheid?
Sneeuwsmelt door absorptie van zonnestraling
Van de vaste fase naar de vloeibare fase
Zonnestraling kan ook nog een ander effect hebben op de sneeuwlaag. Zo zal er ook sneeuw kunnen smelten onder invloed van de zon. Wie aan smelt denkt associeert dat al gauw met positieve temperaturen. De term “smelten” verwijst naar de overgang van de vaste fase (sneeuw) naar de vloeibare fase (water). Deze overgang treedt op vanaf temperaturen rond of boven het vriespunt. Maar toch kan er ook smelt optreden van sneeuw bij luchttemperaturen onder het vriespunt. Verschillende factoren spelen daarin een rol.
De temperaturen die u in onze weerberichten meekrijgt, verwijzen naar de temperaturen die gemeten worden in de schaduw. In de zon is het voelbaar warmer dan in de schaduw en in de zon liggen de temperaturen ook hoger. Een sneeuwlaag die blootgesteld wordt aan de zon, kan dus onderhevig zijn aan hogere temperaturen dan de buitenluchttemperatuur in de schaduw.
Donkere objecten doen sneeuw sneller smelten
Temperaturen kunnen vooral ook oplopen bij objecten die veel zonnestraling kunnen absorberen. Dat is bij uitstek het geval op donkere objecten. Een voorbeeld hiervan zijn zwarte daken. Door hun zwarte kleur en het feit dat de zonnestralen loodrecht invallen op daken, lopen de temperaturen op een dak al gauw hoog op (tot boven het vriespunt). Daardoor kan de sneeuw onderhevig zijn aan smelt, doordat deze langs onderuit de warmte van het dak kan absorberen.
Zo kan de sneeuw dus makkelijk smelten, zelfs al ligt de temperatuur van de buitenlucht onder het vriespunt! Smelt is echter wel een proces dat we kunnen waarnemen, aangezien de sneeuw transformeert in waterdruppels die we zichtbaar kunnen zien vallen.
Samengevat: sneeuw kan dus op 2 manieren verdwijnen, zelfs al vriest het: zowel door sublimatie (onzichtbaar) en smelt (zichtbaar).
