Hoogzomer 2017: waarom verloopt deze tegenvallend?

Vakantiegangers in eigen land treffen het de laatste tijd niet echt. Veel bewolking, regelmatig regen en vrij lage temperaturen zorgen ervoor dat het weerbeeld eigenlijk al sinds begin juli wisselvallig aandoet. Geen wonder dat er al her en der in de Benelux geklaagd wordt over een tegenvallende hoogzomer, zeker nu het meest wisselvallige weer zich midden in de vakantieperiode voordoet. Maar hoe komt het nu precies dat het al lange tijd zo onbestendig is? En is deze zomer echt zo karig?

• Discussieer mee over de weersverwachting in augustus. 

Warm voortraject

Wellicht is het slechte gevoel dat bij veel mensen overheerst het gevolg van de fraaie voorzomer die we dit jaar hebben gehad. Mei belandde in de top 5 van warmste meimaanden ooit, met maandgemiddelden tussen 14 en 15,5°C van noord naar zuid over de Benelux. Dat is zo’n anderhalve graad boven normaal. Vooral in de tweede maandhelft leek het van met momenten hoogzomer.

Juni was zelfs op veel plaatsen de warmste zesde maand ooit met gemiddeld 18 tot 19°C. Regionaal kwam het tot een hittegolf en de droogte begon ernstige vormen aan te nemen. En toen, rond het einde van die uitzonderlijk warme junimaand, werden de bordjes ineens verhangen.

Scandinavische hogedrukgebieden ontbreken, westcirculatie vrij spel

Er verscheen een stevige westcirculatie op de Europese weerkaarten. Met enkele kleine onderbrekingen hebben we sindsdien eigenlijk alleen maar met deze westcirculatie te maken (gehad). Voor liefhebbers van langdurig stabiel en warm zomerweer is zo’n luchtdruksetting geen goed nieuws. Immers, bij een westelijke stroming komt de wind vanaf de relatief koele Noordzee waardoor de temperatuur over het algemeen gematigd blijft. Ook kunnen er in deze vochtige luchtsoort gemakkelijk wolkenvelden ontstaan. Al met al zeker geen hoogzomer!

Voor langdurig zomerweer moeten we het in de Benelux bijna altijd hebben van hogedrukgebieden die voor langere tijd boven Scandinavië blijven liggen. Zo kan de wind de oosthoek opzoeken, die in deze tijd van het jaar warm en droog van karakter is. Vaak zie je in zo’n situatie dat het ene Scandinavische hogedrukgebied opgevolgd wordt door het andere. Zodoende kan het, met een enkele onderbreking, wel vier weken achtereen fraai zomerweer zijn in de Benelux.

Wat we deze hoogzomer zien, is dat de Scandinavische hogedrukgebieden het volledig laten afweten. In plaats daarvan zien we juist hardnekkige lagedrukgebieden boven het noorden van Europa. Deze depressies duwen de wind in onze contreien naar de westhoek toe. En zoals we hebben geconstateerd, komt het zomerweer zelden tot nooit uit die richting. Vaak zie je wel dat een hardnekkige westcirculatie in de loop van de tijd verdwijnt. Dit jaar blijft dit patroon echter aanhouden en blijven de lagedrukgebieden maar boven Scandinavië ‘plakken’.

Hoogzomer ‘verpest’ door een vrij koude Noordpool?

Wellicht heeft de situatie op de Noordpool een grote invloed op dit hele verhaal. Het is daar al sinds eind mei flink te koud voor de tijd van het jaar. De kou boven de Noordpool kan zichzelf in stand houden doordat er een lagedrukgebied heerst dat de kou als het ware bijeen houdt. Mede daardoor is de afsmelt van zee-ijs in de Arctische Zee, na een recordlage bedekking aan het begin van het smeltseizoen, flink achtergebleven vergeleken met de laatste jaren. Weliswaar zitten we wat betreft zee-ijsbedekking in het Arctische gebied nog altijd ver beneden normaal (vergeleken met het gemiddelde over de periode 1981-2010), maar 2012 blijft op ruime afstand koploper. Momenteel zitten we ongeveer op hetzelfde niveau als vorig jaar.

Het gevolg van de heersende kou op de Noordpool is dat de temperatuurtegenstellingen tussen het noorden en het zuiden van Europa veel groter zijn dan normaal. Daardoor is de straalstroom veel sterker, wat aanleiding geeft tot de vorming van diepe depressies boven Scandinavië. Deze systemen houden de wind bij ons in de gematigde westhoek. Daar komt ook nog bij dat de straalstroom veel minder meandert (slingert) dan in andere jaren. Een meanderende straalstroom vergroot de kans op het ontstaan van Scandinavische hogedrukgebieden en daarmee zomerweer in onze omgeving.

Zomer nog altijd vrij warm, groot contrast tussen noorden en zuiden van de Benelux

Ondanks de wisselvalligheid verloopt de zomer tot op heden overal in de Benelux warmer dan gebruikelijk. Dit is vooral te danken aan de extreem warme junimaand, waarin het kwik op een aantal dagen soms wel 10 graden boven de norm lag en de nachten ook gedurende de hele maand bijzonder warm waren. Zoomen we wat meer in op juli en augustus, de twee vakantiemaanden bij uitstek, dan blijft er van het warme beeld nog maar weinig over. Juli verliep qua temperatuur ongeveer normaal, augustus verloopt tot nu toe iets onder normaal.

Wel zien we een groot temperatuurverschil tussen het uiterste noorden en het zuiden/zuidwesten van de Benelux. Juni verliep op de Wadden 2 graden boven normaal, maar in het zuiden van de Benelux lokaal 4 graden warmer dan gebruikelijk. En waar juli in Groningen een halve graad kouder was dan de norm aldaar, was het in België juist 0,5 tot 1 graad warmer dan normaal. Dat zijn erg grote verschillen (veel meer dan gebruikelijk in het zomerseizoen). Daardoor zal iemand die in België woont deze zomer heel anders ervaren dan iemand die op de Wadden of in Noord-Nederland woont.

Tijdelijk warmer

Dat er in een wisselvallige hoogzomer als de huidige ook betere momenten tussen zitten, bewijzen de komende dagen. Morgen en overmorgen blijft het overal droog en schijnt de zon regelmatig. Met name op maandag en dinsdag kan het kwik flink uitpakken met 22 tot 28°C. Daarmee is de zomer even helemaal terug. In de loop van dinsdag gaan er lokaal pittige regen- en onweersbuien ontstaan. Daarna lijkt een terugkeer naar het wisselvallige zomerweer onvermijdelijk.