Gouden oktoberdagen en interessante trend

Momenteel worden we in de Benelux getrakteerd op fraai najaarsweer. De zon schijnt overdag vrijwel onafgebroken, iets wat we al een lange tijd niet meer hebben meegemaakt. De beginnende bladverkleuring verraadt dat we ons in de herfst bevinden, anders zou je denken dat het volop zomer is. In de volksmond worden zonnige dagen in deze tijd van het jaar ook wel “gouden oktoberdagen” genoemd. Ook de komende dagen verlopen droog met flink wat zon, al zal het vanaf zaterdag niet meer zo strakblauw zijn als nu.

• Meer weer en klimaat via NoodweerBenelux
• Voor onze volgers op Twitter: NoodweerBenelux

Afgelopen maand september

Voordat we de verwachting voor de komende tijd gaan bekijken, blikken we allereerst even kort terug op september 2015. Wat het meest in het oog springt, is het bijzonder vlakke temperatuurverloop wat betreft maximumtemperaturen, zowel in De Bilt (hoofdstation Nederland) als Ukkel (hoofdstation België).

De hoogste maximumtemperatuur kwam amper boven de 20 graden uit, de laagste maximumtemperatuur amper beneden de 15 graden. Op veel plaatsen in Noord-Nederland werd de 20-gradengrens zelfs helemaal niet gehaald. Wat betreft neerslag en zonuren wijkt september 2015 niet veel af van het langjarig gemiddelde, al was het aan de Nederlandse en Belgische kuststrook wel fors natter dan normaal.

Zeer koude nacht achter de rug

Op veel plaatsen in de Benelux is de temperatuur flink gedaald afgelopen nacht. Deze afkoeling kon tot stand komen onder een heldere hemel en bij weinig wind. In het Belgische Elsenborn zakte het kwik op naar -1,2°C, waarmee we de eerste officiële vorst van dit seizoen te pakken hebben. Ook in Nederland zijn lage temperaturen gemeten: in Ell (Limburg) daalde het kwik naar +1,0°C op 1,5 meter. Op klomphoogte (10 cm) was het nog veel kouder met -3,3°C in Twenthe. Met -0,5°C op het 10 cm hoogte heeft ook KNMI-hoofdstation De Bilt de eerste grondvorst van de herfst binnen. Vorig jaar gebeurde dat pas in november.

• Temperatuur in Nederland en België

Gouden oktoberdagen

Nadat mist en nevel zijn opgetrokken, rest ons vandaag een schitterende dag. Alleen op de Waddeneilanden blijft het vanmiddag waarschijnlijk een kat-en-muis-spel tussen zon en laaghangende bewolking. De maximumtemperatuur komt weer wat hoger uit de afgelopen dagen, wat vooral een gevolg is van de afgezwakte oostenwind. Daardoor kan de oktoberzon beter haar opwarmende effect toepassen. In het noorden wordt het 14 graden, in het zuiden maar liefst 19 graden.

Na opnieuw een koude nacht met minima tot rond het vriespunt op de Hoge Venen, gaat zaterdag zonnig van start. In de loop van de dag komt er vanuit het zuiden wel meer hoge bewolking opzetten. Tegen de avond volgt er mogelijk een enkele bui in de Ardennen en Luxemburg. De temperatuur zit in de lift: lokaal wordt het 20 graden. Het is bijna een halve maand geleden dat we voor het laatste dit soort waarden op de thermometer hadden. De wind stelt nog minder voor dan vandaag en is zwak tot hooguit matig (1 tot 4 Bft) uit veranderlijke richtingen.

Toenemende onstabiliteit begin volgende week

Na zaterdag zal er het een en ander gaan veranderen op de weerkaarten. Het hogedrukgebied boven Denemarken gaat aan de wandel naar het oosten en maakt de weg vrij voor lagedruk die vanuit het westen zijn invloed over de Benelux gaat uitbreiden. Het gevolg is een toenemende kans op buiige neerslag. Doordat de wind draait van een oostelijke naar een zuidelijke richting, zal de temperatuur verder oplopen. De 20 graden wordt op meer plaatsen gehaald met als piek de dinsdag. Zoals het er nu naar uitziet, kan het dan zelfs 23 à 24°C worden!

Deze opwarming is wel sterk afhankelijk van de exacte koers van een oceaandepressie. Blijft deze op afstand, dan komt de Benelux precies goed in de warme luchtstroom vanuit het zuiden terecht. Trekt het laagje te snel door naar het oosten, dan wordt de warme lucht al snel naar het oosten weggedrukt en zal vanaf maandag al operatie afkoeling beginnen. Onzekerheid troef dus.

Gevolgd door koudere fase?

In de tweede helft van volgende week zien we interessante dingen gebeuren op de weerkaarten. De westcirculatie lijkt namelijk maar niet echt op stoom te komen en meandert bovendien sterk. Boven het noorden van Scandinavië en Rusland gaat zich een nieuw krachtig hogedrukgebied vormen.

In combinatie met een depressie boven Moskou, wordt ijskoude winterlucht richting Europa gestuwd. Het is de vraag in hoeverre die kou kan doorsijpelen richting het westen. Alles heeft te maken met de westwaartse uitbreiding van het Russische hoog en de depressieactiviteit boven de Atlantische Oceaan.