Interessante ontwikkeling in de stratosfeer!

Als de instraling in de herfst zwakker wordt vormt zich in de stratosfeer boven de Noordpool een lagedrukgebied. Om deze zogenaamde stratosferische poolwervel draait de wind tegen de wijzers van de klok in. De westenwinden eromheen hebben aanvankelijk weinig invloed op de troposfeer, aan het einde van de herfst, begin winter wordt dit geleidelijk anders. De stratosferische poolwervel jaagt zijn troposferische evenknie aan: het begin van menig zachte West-Europese winter. Is het dit jaar misschien anders? Een update

• Ontdek ons ook op Youtube (bijna 40.000 leden)

Ander verloopt voor winter 25-26?

Tot nu toe in de herfst bleef de ontwikkeling van de stratosferische poolwervel echter achter bij wat normaal is voor deze tijd van het jaar. Veel te betekenen heeft dit vooralsnog niet, tenzij deze trend zich op de lange termijn voortzet. De berekeningen van het ECMWF-model laten al dagen zien dat het later in november en ook in begin december wel degelijk die kant op lijkt te gaan.

Na een korte opleving van de zonale wind rond 7 november, gaat de kracht ervan flink omlaag. Tijdelijk tot de gemiddeld tien procent laagste, bij sommige leden wordt de wind zelfs even oostelijk. Stratosferische opwarmingen (SSW’s) zijn later in de termijn dus niet uit te sluiten.

Een Canadian Warming

Hoe gaat een en ander in zijn werk? Half november krijgen we te maken met een voor de tijd van het jaar stevige stratosferische opwarming. Boven Noord-Canada zien we de hoogste afwijkingen. Een Canadian Warming leidt in de regel toe dat de stratosferische poolwervel zich richting Noord-Siberië verplaatst. Door deze ‘displacement‘ van de poolwervel verzwakken de zonale winden boven Noord-Amerika. Ze versterken zich boven Siberië. Boven Groenland wordt de wind noordelijk.

Minder zonaliteit

Door een complex proces dat met ‘downwelling’ wordt aangeduid, breidt het hogedrukgebied aldaar zich in de weken erna zijn invloed langzaam uit naar de troposfeer. Terwijl normaal de stratosferische poolwervel de westelijke winden in de troposfeer aanzwengelt, wordt dat proces nu afgeremd.

De troposfeer kan veel langer zijn eigen gang gaan. De vorming van de koudepoel die zich normaal bij Noordoost-Canada vormt, hapert. ‘Zand’ in de motor van de depressietrein op de Atlantische Oceaan.

Oktober anomalieën

Feitelijk stond het weer in oktober al in het teken van Canadese hogedruk. Een uitloper over West-Europa was er verantwoordelijk voor dat de depressie-activiteit onderdrukt bleef. Een enkele doorbraak verbonden aan het doorkomen van ex-orkanen daargelaten. Een ander centrum van hogedruk zien we boven Noord-Siberië.

Daar tegenover lagedruk boven Zuidoost-Europa en Oost-Siberië. Boven het vroege sneeuwdek in Oost-Siberië koelde het vroeg in de herfst al sterk af, met plaatselijk recordlage temperaturen.

Verwachting voor november

Dit patroon van verzwakte zonaliteit op het noordelijke halfrond zet in begin november door. De lagedruk heeft een voorkeur voor Noord-Rusland. Normaal richting de winter is dat Noordoost-Canada. Daar relatief weinig drukgradiënt, op de Stille Oceaan daarentegen des te meer. Geen stormachtige vooruitzichten bij ons op de langere termijn, de tijd dat ex-hurricanes dat patroon nog doorbreken hebben we achter ons gelaten.

Weerregimes

Voor de verwachtingen voor onze omgeving op de langere termijn kijken we naar de frequentietabel (Weather Regime’) van het ECMWF. Na kort nog westenwinden (blauw), aanvankelijk vooral hogedruk boven het continent (rood). Tegen het einde van de maand zien we een grotere kans op Atlantische hogedruk (paars). Half december geen dominante trend.

Trend voor de winter

Een andere invalshoek is de anomalie van de zeewatertemperaturen. Daarin onderkennen we we drie belangrijke trends. Ten eerste het warme zeewater op de Atlantische Oceaan, meer nog op de Stille Oceaan (negatieve PDO). De Indische Oceaan is koud in het westen en warm in het oosten (negatieve IOD).

Als derde de kou west van Peru: deze winter krijgen we te maken met een negatieve fase van de ENSO: de La Niña. Deze combinatie is gunstig voor blokkades op de Atlantische Oceaan, vooral aan het begin van de winter. Een La Nina verhoogt bovendien de kans op een relatief vroege SSW. Die trend past bij de ontwikkelingen deze november.

Een vliegende start van de westcirculatie einde november begin december staat alles bij elkaar niet in de steiger.