Overzicht nachthemel januari 2018

Allereerst onze beste wensen voor het nieuwe jaar! Wij klinken alvast op een goede start en dat 2018 vol prachtige momenten zit, zowel overdag als ‘s nachts. Gaande van nevelige ochtends tot stormachtige namiddagen gevolgd door heldere nachten. Voor elke weerliefhebber dus wat wils. 

• Blijf op de hoogte van het actuele weer via onze handige tool.

Maankalender voor januari

Het vuurwerk van afgelopen nacht werd mogelijks opgelicht door de bijna volle maan. Deze maand krijgen we tweemaal een volle maan te zien. De eerste mogen we verwachten op 2 januari. De tweede laat zich nog net zien op de laatste dag van de maand. De eerste is direct een supermaan aangezien de afstand tot de aarde kleiner is dan gewoon. En voor we beginnen zoeken naar een “blauwe” maan, neen, ze wordt niet blauw…

We spreken over een blauwe maan omdat er tweemaal in dezelfde maand een volle maan voorkomt. De vorige blauwe maan dateert van 31 juli 2015. De volgende blauwe maan mogen we nog dit jaar op 31 maart verwachten. Het komt niet zo vaak voor dat er tweemaal in een jaar een blauwe maan is. De volgende keer dat we een dubbele blauwe maan op een jaar zien is in 2037.

Maandoverzicht nachthemel januari

Bij de start van de nieuwe maand vinden we de maan in het perigeum van haar baan. Ze bevindt zich nu op 356.565 km van de aarde, wat dichtbij te noemen is. De maan is op dit moment voor 99% verlicht door het zonlicht en is de hele nacht zichtbaar. Door deze combibatie spreken we ook over een supermaan.

Op woensdag 3 januari komt de aarde in het perihelium van haar baan. De aarde staat nu op 147,097 miljoen kilometer van de zon verwijderd, ook dit is weliswaar “dicht” te noemen. Hierdoor lijkt de zon groter dan normaal. Helaas ondervinden wij op het noordelijk halfrond niets van deze nabijheid. Op het zuidelijk halfrond daarentegen is de zomer volop aan de gang. De zomers op het zuidelijk halfrond zijn dan ook beduidend warmer dan de zomers die we op het noordelijk halfrond meemaken. Dit heeft te maken met de afstand tot de zon.

Zoals de aarde nu staat (dicht bij de zon, met meer direct zonlicht op het zuidelijk halfrond) kan het niet anders dan dat er warme zomers zijn op het zuidelijk halfrond. Wanneer het noordelijk halfrond zich in de zomer bevindt, is de afstand tot de zon (aphelium in juli) zo’n 5 miljoen kilometer groter waardoor wij minder directe invloed genieten.

Op vrijdag 5 januari kunnen de liefhebbers de overgangen van de manen van Jupiter waarnemen. De schaduw van de manen Europa en Ganymedes schuiven gelijktijdig over de planeetschijf rondom 04.32u. Jupiter zelf bevindt zich op dat moment op slechts 4° boven de horizon, maar het is wel goed donker. Later tussen 07.02u en 07.50u zijn het de manen die voor de planeetschijf voorbijkomen. Waarnemen kan enkel met een redelijk grote telescoop.

Verschillende deepsky-objecten laten zich deze maand goed bestuderen: open cluster M50 (sterrenbeeld Eenhoorn), gasnevel NGC2359 (sterrenbeeld Grote Hond), sterrenstelsel NGC2403 (sterrenbeeld Giraffe), open cluster M46 (sterrenbeeld Achtersteven) en open cluster M67 (sterrenbeeld Kreeft).

Op dinsdag 9 januari staat Venus in bovenconjunctie met de zon. Vanaf de aarde gezien beweegt Venus achter de zon. Venus zelf is hierdoor niet meer zichtbaar omdat ze zich zo dicht bij de zon bevindt. In de bovenconjunctie staan Venus, de zon en de aarde op een lijn. Venus is nu maximaal ver van de aarde verwijderd. De afstand bedraagt 256 miljoen kilometer.

Maandag 15 januari vinden we de maan in het apogeum van haar baan om de aarde. De afstand tussen de maan en de aarde bedraagt nu 406.464 km. De maan is voor slechts 2% verlicht, dus veel verschil valt er niet waar te nemen van de kleinere diameter. Tegen de ochtend verdwijnt de laatste maansikkel dan ook voor de laatste keer onder de horizon om anderhalve dag later over te gaan in nieuwe maan.

Op donderdag 18 januari zien we de eerste maansikkel terug verschijnen kort na zonsondergang.

Venus vinden we in het aphelium van haar baan op 23 januari. Een dag later staat ook Mercurius in het aphelium van zijn baan.

Op dinsdag 30 januari zien we de maan op het dichtste punt bij de aarde van haar baan, het perigeum. De afstand bedraagt nu 358.994 km. De maan lijkt nu groter aan de hemel. Zeker laag bij de horizon is dit een opvallend verschil aangezien de maan bijna vol is.

Op de laatste dag van de maand zorgt de maan voor nog meer spektakel: naast de tweede volle maan van de maand (blauwe maan), is er ook een volledige maansverduistering in de kernschaduw van de aarde. Voor ons zal dit echter niet waarneembaar zijn aangezien de maan zich om 14.30u onder de horizon bevindt en bovendien is het midden in de namiddag.

De laatste totale maansverduistering dateert van 28 september 2015. De volgende volledige verduistering kunnen we verwachten op 27 juli 2018, maar enkel het hoogtepunt en het einde zullen zichtbaar zijn. De eerstvolgende totale maansverduistering die we van begin tot einde kunnen waarnemen laat op zich wachten tot 20 december 2029! In tussentijd moeten we het stellen met gedeeltelijke verduisteringen of een beperkt zich op een totale maansverduistering.

Meteorenkalender

De Boötiden bereiken deze maand hun hoogtepunt. Rond donderdag 4 januari kunnen we onder goede omstandigheden tot 130 meteoren per uur waarnemen. De meteoren vertonen lange sporen en zien er blauwachtig en eerder zwak uit. Helaas speelt de maan hier wel als stoorzender aangezien het nog maar net volle maan geweest is. De zichtbaarheid wordt dan ook eerder geschat op 18 stuks per uur. De piek van de Boötiden is relatief kort waardoor we het best een blik werpen rondom hun hoogtepunt. Dat kunnen we best doen op 4 januari rond 00.30u.

Bron: NASA, hemel.waarnemen.com