Nieuw-Zeeland: zware aardbeving op een tektonische plaatgrens
0
Een aardbeving van 6,7 op de schaal van Richter sloeg vannacht toe in zee nabij het onbewoonde Snares Island van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland. De beving werd vooral gevoeld op het Zuidereiland. Toen was het daar 14u43 in de namiddag, bij ons was het dan kwart voor drie ’s nachts. Het epicentrum lag 12 km onder de zee. Men vreesde voor een tsunami, maar dat risico is voorlopig afgezwakt.
De Snareseilanden, kleine onbewoonde eilanden, liggen op ongeveer 200 km van het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland. Het ligt dichter bij (op 167 km) het grotere Stewart/Rakiura Island. Deze eilanden liggen in een zeer complexe seismische omgeving waar grote aardbevingen al meerdere keren hebben toegeslaan door ontladingen van spanning in de Puysegur-trog, een diepzeekloof die de tektonische plaatgrens markeert. Zo scoorde een aardbeving in Fiorland (2009) 7,8 op de schaal van Richter, waarbij 25.000 keer meer energie vrijkwam dan bij de atoombom van Nagasaki.
- Aardbeving van 7.1 in het noordoosten van Nieuw-Zeeland (2016).
Ring van Vuur
De Puysegur-trog is een tektonische plaatgrens: de Australische plaat duikt onder de Pacifische plaat in het proces dat gekend staat als subductie. Op zulke locaties komen zowel aardbevingen als vulkaanuitbarstingen veelvuldig voor. Nieuw-Zeeland ligt volledig op een plaatgrens die deel is van de Ring van Vuur. Deze laatste loopt om de Stille Oceaan heen en wordt gekenmerkt door ‘actieve’ plaatranden. Zo zorgt subductie voor schrik langsheen de volledige Amerikaanse kust, bij Japan en Indonesië, Polynesië, Nieuw-Caledonië en Nieuw-Zeeland.
- Ook in de Ring van Vuur: Vulkaanuitbarsting van Tonga, die een drukgolf teweegbracht in de Benelux.
- ‘Trage’ aardbevingen of bradyseïsme in de Campi Flegrei.
De Ring van Vuur is niet gewoon een simpele ring (niets is simpel in de geologie), maar een zeer complexe puzzel waar grote tektonische breuklijnen op verschillende plaatsen samenkomen, vertakken, en complexe lokale situaties creëren. Zo zijn de geodynamische details van de omgeving van de Snareseilanden en de Pysegurtrog in feite nog niet goed uitgedokterd.
Omdat tsunami’s aan plaatranden frequent voorkomen, zijn de overheden goed voorbereid. Toch is evacuatie niet nodig. Er werden geen grote golven gedetecteerd. Wel heeft het Nationaal agentschap voor Emergency Management gewaarschuwd voor ongewone en sterke stromingen en eventuele vloedgolven, naschokken zijn namelijk niet uigesloten. De regio wordt nauwlettend in het oog gehouden voor hernieuwing van de activiteit.
Puysegur-trog, Alpine Fault en Kermadec-trog
Wat de tektonische configuratie van Nieuw-Zeeland bijzonder maakt is de grote breuklijn, de plaatgrens, die omheen heel het land loopt. Maar die verandert in het midden van Nieuw-Zeeland van ‘polariteit’. Ten zuiden van Nieuw-Zeeland loopt de Puysegur-trog, de diepe, smalle en langgerekte kloof in de aardkorst die door subductie is ontstaan. De Australische Plaat duikt van west naar oost onder de Pacifische Plaat. Je kan je deze plaat voorstellen als een vlak dat schuin naar beneden helt.
De Puysegur-trog loopt tot 800 km naar het zuiden, weg van Nieuw-Zeeland. Op het vasteland van het Zuidereiland loopt deze structuur noordwaarts voort langs de westkant van het eiland, maar ze ‘duikt’ niet echt meer. Ze wordt hier een transformbreuk, de Alpine Fault, waarbij de beweging horizontaal is, lateraal verschuivend. Transformbreuken horen bij de gevaarlijkste ter wereld.
- Transformbreuken: de San-Andreas breuk in de VS en de Anatolische breuk in Turkije.
Hikurangi-subductiezone: ook grote aardbevingen mogelijk!
De Alpine Fault kruist over het Zuidereiland naar het oosten. Daar vertakt deze breuk en verbindt zich met de subductiezone ten oosten van het Noordereiland. Daar is de subductie omgekeerd, van oost naar west. Hier is de plaatrand gekend als de Hikurangi-subductiezone, een zeer risicovolle structuur. Verder offshore naar het noorden toe verbindt deze zich met de Kermadec-trog, de lange kloof die ontstaat omdat hier de Pacifische Plaat duikt onder de Australische Plaat.
Langs de Hikurangi-breuk (Noordereiland) schatten wetenschappers de kans op een aardbeving met een magnitude van 8.0 of groter in de komende 50 jaar op 26 procent.
We hebben hier nog slechts een simpel beeld geschetst, de werkelijkheid is nog complexer.