Aardbevingen geregistreerd nabij supervulkaan Campi Flegrei in Italië
0
Het beeft opnieuw in de Campi Flegrei, de supervulkaan ten westen van Napels. Een aardbeving met een magnitude van 3.0 schudde ’s nachts om 3u04 de inwoners van Pozzuoli wakker. Het epicentrum lag 2 kilometer diep in de Solfatara krater, op wandelafstand van de gemeente Pozzuoli.
De magnitude lijkt op het eerste zicht niet hoog. Toch wekt de situatie onrust omdat dit slechts een van een serie schokken (‘scosse’) zijn die de streek in de vorm van aardbevingzwermen teisteren. De seismische activiteit verhoogde reeds sinds zomer 2023. Bovendien zijn de Campi Flegrei druk bevolkt en is de ruimtelijke planning chaotisch.
De Campi Flegrei is een van de grootste, minst opvallende en potentieel gevaarlijkste vulkanen van Europa. Dit vulkaancomplex ligt ten westen van Napels en telt zo’n 24 kraters. Het omvat de westelijke wijken van de metropool, de gemeentes Pozzuoli, Bacoli, Baia, Monte di Procida, Quarto, Giugliano in Campania en Marano di Napoli.
- Meer over vulkanisme, platentektoniek en aardbevingen.
Bradyseïsme: typisch in de Campi Flegrei
Hoewel dit een vulkaan is, maken de mensen zich meer zorgen om het risico op aardbevingen. Men vreest vooral schade aan huizen (en dus levens) en aan infrastructuur. De aardbevingen zijn het resultaat van het fenomeen bradyseïsme, “trage aardbevingen” waarbij het landoppervlak trage opwaartse (‘ascendente’) en neerwaartse (‘descendente’) bewegingen maakt (centimeters per jaar en soms sneller) in cycli die enkele jaren tot tientallen jaren in beslag nemen.
- Bekijk de livemap met aardbevingen!
Vooral de opgaande, stijgende trend wordt gekenmerkt door aardbevingen en onrust. Bij een neergaande trend keert de rust weer. Hoewel op andere vulkanen in de wereld ook grondverheffing in een of andere vorm voorkomt, gebruiken vulkanologen de term bradyseïsme bijna uitsluitend in de context van de Campi Flegrei.
De huidige opwaartse trend bedraagt 140 cm sinds 2005 (en 22 cm daarvan sinds januari 2024), na een langere rustige periode die ongeveer 20 jaar duurde. Daarvoor vond een zware bradyseismische crisis plaats (begin jaren tachtig). Zware aardbevingen en vernieling leidden toen tot de evacuatie van Pozzuoli en er werd een nieuwe buitenwijk gebouwd (Monterusciello). Een wijk van Pozzuoli die toen volledig verlaten werd, is pas nu terug opgebouwd en heropend voor het publiek (Rione Terra).
Aardbevingzwermen
Wat ligt aan de oorzaak van dit bradyseïsme? De op- of neergaande bewegingen zijn gelinkt aan veranderingen in het volume magma in de gigantische magmakamer onder het gebied. Niet alleen magma maar hydrothermale activiteit speelt een rol. Dat is het fenomeen waarbij gassen, grondwater en vloeistoffen die circuleren en onder druk staan, verstoringen teweegbrengen. Deze dynamiek genereert series van schokken, trillingen en bevingen (een aardbevingenzwerm) van kleine tot soms middelgrote aardbevingen, over langere periodes van tijd. Er is meestal geen dominante, grote aardbeving.
Maar de aardbevingszwermen kunnen wel in intensiteit toenemen en leidden vannacht om 3 uur tot een hoogtepunt. Het epicentrum van deze aardschok met een magnitude van 3 ligt in de Solfatara-krater, de meest actieve ‘vulkaanmond’ (boca) van de Campi Flegrei. Meestal liggen de epicentra in de nabijheid van deze krater. De depressie van de krater (zie foto hieronder) is niet bewoond en is niet meer toegankelijk voor bezoekers. De hellingen daarentegen zijn wel volledig bebouwd. Het stadcentrum van Pozzuoli ligt slechts op een paar honderd meter van de Solfatara.
Stijgend aantal aardbevingen
Iets voor drie uur ’s nachts, om 2u57 begon de aardbevingszwerm, met de grootste schok om 3u04 die gepaard ging met luide knallen. 40 minuten later volgde nog een schok van 2.3. Mensen werden wakker en er heerst onrust onder de bevolking. Tijdens de laatste 7 dagen werden in Campi Flegrei 213 aardbevingen gemeten, waarvan twee met een magnitude hoger dan 3 en vier met een magnitude tussen 2 en 3.
De kleinere aardbevingen zijn niet voelbaar, enkel waarneembaar door seismografen. De huidige toestand volgt op een al even onrustige maand februari, waarin 1813 schokken werden opgemeten, met een maximum van 3,9. Er waren in februari meer dan vijf keer zoveel aardschokken dan tijdens de vijf maanden ervoor.
Het Nationaal Instituut voor Geofysica en Vulkanologie (INGV) houdt het alertheidsniveau op geel, de eerste stap omhoog na groen (rustig).
Wat kan er gebeuren in de Campi Flegrei?
De seismische activiteit kan zich verder zetten en grotere aardbevingen zijn ook mogelijk zoals vorig jaar in mei (4,4). De bevolking vreest vooral de grote aardbevingen of een intensificatie van het bradyseïsme. En zelfs al is er geen of weinig schade, de zenuwen staan onder hoogspanning. Vulkanologen hopen dat de huidige bradyseismische trend geen voorbode is van een komende uitbarsting, hoewel ook daar rekening mee moet worden gehouden.
Bronnen: INGV, stato attuale (huidige staat).