Lente-equinox: exact 12 uur zon
1
Vandaag krijgen we in de Benelux exact 12 uur zon! Niet alleen omdat de zon ook daadwerkelijk schijnt, maar omdat de dag en nacht vandaag precies even lang zijn. De lente-equinox is het moment waarop de aardas ten opzichte van de zon een rechte hoek maakt.
En zo is de astronomische lente begonnen. Technisch gezien betekent dat dat de zon loodrecht op de evenaar staat. Wie zich dan op de evenaar bevindt, zal de zon ’s middags in het zenit zien staan. Het punt met loodrechte instraling schuift traag maar gestaag op naar het noorden. Het fenomeen waarbij dag en nacht even lang zijn, staat ook gekend als het lentepunt of dag- en nachtevening (naar ‘even’, gelijk). In het Engels beleven we nu de ‘vernal equinox’.
- Weerliefhebber? Volg ons via X en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
De zon staat elke dag ongeveer 4 minuten langer boven de horizon in de periode rond de equinoxen. Naar de solstitia toe (21 juni en 21 december), gaat de verlenging of verkorting van de dagen trager.
Equinox: een momentopname
De herfst- en lente-equinox worden vastgepind op een dag, maar eigenlijk is het een vluchtig, voorbijgaand moment. De aarde is namelijk continu in beweging ten opzichte van de zon. Niets is statisch. Vandaag viel de equinox om 10u01. Vorig jaar echter viel de equinox ook op 20 maart maar dan ’s nachts om 4 uur.
- Jaarlijkse variatie van zonne-instraling over de Benelux
Waarom is dit slechts een moment? Omdat het punt waar de zon loodrecht op het aardoppervlak continu verschuift. Het ogenblik waarop dit loodrechte punt schuift over de evenaar, in feite een denkbeeldige lijn, is de equinox.
Daarnaast is er nog een opmerkelijke anomalie: Zowel de equinoxen als de winter- en zomerzonnewendes gebeuren bijna nooit op hetzelfde moment. Zoals hierboven vermeld, viel de equinox vorig jaar 6 uur vroeger.
Waarom valt de equinox nooit op hetzelfde moment?
De equinoxen vallen tussen 20 en 21 maart en 21 en 22 september. De exacte dag, en zeker het uur, kunnen lichtjes variëren. Dat heeft een aantal oorzaken. De eerste heeft met de Gregoriaanse kalender te maken. De aarde doet er ongeveer 365,24 dagen over om één omloop rond de zon te voltooien. Hierdoor verschuiven de seizoenen elk jaar een beetje, en corrigeert het schrikkeljaar het kleine overschot eens in de vier jaar.
Een andere oorzaak is de vorm van de aardbaan die niet perfect cirkelvormig maar elliptisch is. De vorm van deze ellips ondergaat bovendien subtiele veranderingen door de tijd heen. De aardas lijkt stationair, maar ondergaat een lichte wiebel- of tolbeweging, gekend als precessie.
Deze en enkele andere cyclische ‘stoornissen’ zorgen er allemaal voor dat er onregelmatigheden zijn in het exacte moment van zowel de equinoxen als de solstitia. En even tussendoor gezegd, de cyclische onregelmatigheden die betrekking hebben tot de aardbaan en aardas, worden in de geologie de Milankovitch-cycliciteiten genoemd. Op termijn beïnvloeden die het klimaat.
Invloed planeten op aardbaan, aardas en equinox
Maar er is nog een factor die meespeelt. De aardbaan wordt nog op andere manieren uit een perfect stabiele geometrie getrokken. De andere planeten, en vooral Jupiter en Saturnus oefenen wegens hun enorme massa een niet te onderschatten invloed uit op de bewegingen van de kleinere planeten in ons zonnestelsel. Ook de maan, en de getijdewerking die deze uitoefent op de aarde, is een factor die de aardbaan en dus de exacte momenten van de equinoxen en solstitia doet variëren. (Getijdewerking heeft niet alleen betrekking tot de beweging van watermassa’s maar grijpt ook aan op massief gesteente).
- De Maan vormde zich in een kwestie van uren.
- Vergeet niet te letten op de zonsverduistering op 29 maart!
Al deze subtiele astronomische gebeurtenissen zorgen dat het vandaag exact 12 uur dag is, en dankzij het mooie weer krijgen we ook daadwerkelijk 12 uur zon!
Dat in combinatie met het Saharastof dat de ochtend- en avondlucht rood zal kleuren, luidt hopelijk een mooie lente in.