Juli: een maand vol uitersten en weerextremen

De maand juli is al even onderweg. Tot op heden verloopt de maand vrij normaal met een paar warmteoprispingen, afgewisseld met gematigdere periodes. Dat kunnen we niet zeggen van het verleden, waarin de hooimaand behoorlijke contrasten heeft gekend. Tijd om dat in kaart te brengen.

Koel weer in juli

Zo verliep juli in 1919 zeer koel. Op de eerste dag van de maand werd het op veel plaatsen niet warmer dan 13°C. De reden daarvoor was gestage regenval rondom een venijnige depressie bij Zuidoost-Engeland. Ook de rest van de maand wilde het kwik niet echt omhoog klimmen. Een aanhoudende noordwestelijke stroming zorgde ervoor dat het kwik gedurende grote delen van de maand nauwelijks boven de 15°C uitkwam. Alleen rond de 19de van de maand werd het in een zuidelijke stroming tijdelijk warmer. Op veel plaatsen bleef het echter bij 1 of 2 zomerse dagen (25,0°C en meer) die maand.

Ondanks het feit dat de IJsheiligen al lang voorbij zijn, is nachtvorst ook nog mogelijk in deze maand. Op 1 juli 1984 werd in Rochefort in de vroege ochtend een minimum gemeten van maar liefst -1,2°C. Lichte vorst dus. Boven een droog landoppervlak kan het ’s nachts makkelijker afkoelen dan boven verzadigd land. Dat ondervond men in juli 2015. Na een intense hitteperiode aan het begin van de maand, was het land op veel plaatsen uitgedroogd. Toen er vervolgens op 10 juli een vleug polaire lucht de Benelux bereikte, koelde het onder een heldere hemel razendsnel af. Op het weerstation van Twenthe kwam de temperatuur op 10 centimeter hoogte net onder het vriespunt: vorst aan de grond.

Hitte ook goed mogelijk

Dat het in de hooimaand ook bijzonder heet kan worden, mag geen verrassing zijn. Gemiddeld telt juli circa 3 tropische dagen (30,0°C of meer) over de Benelux, maar tijdens warme julimaanden kan dit aantal veel hoger uitkomen. In juli 2006 werden in grote delen van de Benelux meer dan 10 tropische dagen geregistreerd. Juli 2006 is tevens de warmste julimaand ooit gemeten. De gemiddelde temperatuur kwam die maand uit tussen de 20°C en 23°C. Het KNMI-station Arcen in Nederlands Limburg mat die maand een gemiddeld maximum van 30,1°C. Sinds het begin van de metingen is het nog nooit voorgekomen dat een KNMI-station een gemiddelde maximumtemperatuur van 30°C of meer heeft gemeten.

Zware regenval

De hooimaand staat ook bekend om zijn zware buien. Bij een zomerse onweerssituatie kan er soms in een paar uur tijd meer regen vallen dan normaal in een hele maand. Op 1 juli 1957 viel in Rochefort ruim 138 mm in één etmaal. Ook 4 juli 1975 staat bekend als een dag met extreem zware neerslag. Amel, gelegen in de provincie Luik, mat 119 mm op die dag. Ook elders in België zorgden onweersbuien toen voor wateroverlast. Zware zomerbuien gaan regelmatig gepaard met grote hagelstenen die grote vernieling aanrichten aan woningen, gebouwen, kassen en landbouw. Dat gebeurde onder andere in 1983, op de 27ste om precies te zijn. Met name Wallonië kreeg het toen zwaar te verduren.

In Nederland is juli vooral de laatste jaren een stuk natter geworden. De top 10 van natste julimaanden bevat drie keer een juli uit de 21ste eeuw: 2005, 2007 en 2011. In 2011 was het naast extreem nat ook nog eens koel. Op twee dagen haalde het kwik de 15°C niet, met als uitschieter de 24ste. Toen werd het in grote delen van het land slechts 13°C. Voor de derde decade van juli was dit een absoluut record wat betreft laagste maximumtemperatuur. Recent kwam het in juli 2014 nog tot grote wateroverlast. In een strook over Midden-Nederland viel toen in enkele uren tijd 60 tot 130 millimeter. Delen van Amsterdam kwamen tijdelijk onder water te staan.