Grotten… werelden onder het oppervlak
Een grot is een ruimte onder het aardoppervlak die ontstaan is door de passage van water. Grotten kunnen ontstaan waar calciet (kalksteen) in de bodem zit. Dit is een poreus gesteente dat, in geologische termen, snel erodeert door het zuur in regenwater. Men spreekt hier over het karstverschijnsel.
Structuur van een grot
Een grot heeft vaak meerdere natuurlijke ingangen, niet meer dan een opening in een rots. Doordat de grot gevormd wordt door een rivier is het er altijd vochtig. De meeste grotten hebben het jaar door een constante temperatuur, bijvoorbeeld 13°C in de grotten van Han.
Elke grot is uniek. De samenstelling van de grond bepaalt het uitzicht en de vorm. Vaak is het een wirwar van galerijen (gangen) en zalen die zich op verschillende dieptes bevinden en onderling met elkaar verbonden zijn. De grootste en vaak indrukwekkendste zaal wordt ‘de kathedraal’ genoemd.
Eens de grot uitgesleten is, begint de decoratie. Het water dat zich in het gesteente rondom de grot bevindt, sijpelt de grot binnen. Het water druipt langs de wanden naar beneden of valt als druppels van het plafond. Met elke druppel die naar beneden komt, wordt materiaal meegebracht zoals calciet of gips. Dat materiaal blijft aan het plafond hangen en vormt na vele jaren een stalactiet (druipsteen).
De plaats waar de druppels neerkomen, ondergaat een gelijkaardig proces. Het calciet blijft achter terwijl het water verdampt. Na ettelijke jaren vormt zich zo een stalagmiet. Wanneer de stalactiet en de stalagmiet elkaar na honderden of duizenden jaren raken spreekt men van een zuil.
Dit is een continu proces dat blijft doorgaan zolang er vocht naar binnen sijpelt. Zowel de stalactiet als de stalagmiet is een druipsteen. De vorming van een centimeter aan materiaal duurt al gauw een eeuw of langer!
Een andere vorm van decoratie is de vorming van mineralen. De meest voorkomende zijn aragoniet (stalactieten en stalagmieten), calcietkristallen en gipskristallen. Wat ook kan voorkomen, afhankelijk van de aanwezige gesteenten, zijn bijvoorbeeld pyrietkristallen.
Interactie met de mens
Grotten hebben in het verleden dienst gedaan als schuilplaats voor kou en gevaar. Er werden grotschilderingen gevonden die dateren vanuit het Paleolithicum, bijvoorbeeld in de grotten van Lascaux. De oudste rotsschilderingen dateren van 15.000 jaar geleden. Maar ook in recentere geschiedenis nam de mens zijn intrek in grotten, zoals in de Geulhemse grotten in Nederlands Limburg.
- Extra nieuws over grotten en klimaat | NoodweerBenelux
Wanneer het veel regent bestaat de kans dat het water stijgt in de grot en dat de paden overstromen. Net om die reden sluiten de grotten van Han tijdens de winterperiode. Dit kan ook een tijd zijn voor de natuur om zich te herstellen of om de grot schoon te maken. In de Ardèche wast men bepaalde gedeelten die aangetast worden door algen. Deze algen zouden er in normale omstandigheden niet zijn.
Het is door de aanwezigheid van kunstmatig licht (vaste belichting, flits van fototoestellen…) dat het proces van fotosynthese op gang kan komen. Vandaar dat men in een grot zal vragen om geen flits te gebruiken. Sommige grotten voorzien een klank- en lichtspel om de toeristen aan te trekken, maar eigenlijk is dit niet goed voor het behoud van de grot.
Nieuwe grot ontdekt
In Sprimont (provincie Luik) is anderhalf jaar geleden een nieuwe grot ontdekt bij een steengroeve, al werd het nieuws nu pas bekend gemaakt. De grot werd Noû Bleû genaamd. Speleologen hebben al meer dan 3000 m aan galerijen ontdekt met grote zalen en unieke kristalformaties voor België. Doorheen een gedeelte van de grot loopt een rivier. Het gaat om een belangrijke ontdekking omdat de grot nieuwe informatie kan bieden over deze streek. Bovendien is het materiaal goed bewaard. Momenteel is de grot moeilijk toegankelijk. Het is nog niet duidelijk of de grot op termijn toegankelijk wordt voor het publiek.
Bronnen: BELGA, RTBF
Foto’s: Anke Bourdeaudhui (locatie: Ardèche), Chris Van Cauwenberghe (locatie: Borneo)
