Terugblik: de zware storm van 27 oktober 2002

Op 27 oktober 2002 trok zware storm Jeanette over West-Europa. In de Benelux gingen de windstoten door de storm toen richting de 150 km/u en er werd een uurgemiddelde windkracht 10 gemeten. Er was sprake van een Shapiro-Keyser depressie met een hoge luchtdrukgradiënt. Uiteindelijk vielen er in West-Europa meer dan 30 doden door de storm. In dit artikel een terugblik op de storm.

• Volg ons op Facebook en op X.
• Bekijk ook onze livestreams en video’s op ons YouTube-kanaal.

Stormachtige weersituatie

Hoewel Jeanette een forse storm was, was er geen sprake van een snelle cyclogenese. De luchtdruk daalde niet met 24 hPa in 24 uur. Er waren wel twee fases van uitdieping binnen het systeem, maar het was dus onvoldoende voor een RaCy-proces. Desondanks kwam het wel tot een bijzondere storm in de Benelux.

Jeanette was een Shapiro-Keyser depressie, in het Verenigd Koninkrijk kwam het op het back-bent occlusiefront tot een sting jet. Op de sting jet werden er windstoten gemeten van iets boven de 150 km/u. In de Benelux was er geen sprake van een sting jet. De verklaring voor de hoge windstoten in de Benelux is de luchtdrukgradiëntkracht. Door een hoge luchtdrukgradiënt en geostrofische wind kwam het tot extreme windstoten in de Benelux.

In de Benelux was het de zwaarste storm sinds 25 januari 1990 op basis van de uurgemiddelde windsnelheden en de gemeten windstoten. Het was daarmee een bijzondere storm.

Windsnelheden

Er werden op 27 oktober 2002 in zowel België als in Nederland windstoten gemeten van meer dan 130 km/u langs de kust. In Vlissingen kwam het tot een windstoot van 148 km/u, dat was de zwaarste gemeten windstoot sinds de storm van 25 januari 1990.

Ook in het binnenland werden er zeer zware windstoten van 100-125 km/u gemeten. In Twente werd er een windstoot van 126 km/u gemeten, dat is uitzonderlijk zo diep landinwaarts. Op veel plekken zoals Ell en Deelen werden er windstoten van 119 km/u gemeten. Dit zijn windstoten die zelden worden gemeten op deze locaties, zelfs tijdens de zeer zware storm van 18 januari 2018 werden dit soort windstoten niet bereikt.

In België kwam het tot windstoten van 133 km/u in Middelkerke, 122 km/u in Koksijde, 119 km/u in Zaventem, 115 km/u in Deurne en 112 km/u in Bierset. Dat zijn zeer zware windstoten op een wijdverspreide schaal.

Ook de gemiddelde windsnelheden waren extreem te noemen. Langs vrijwel de gehele Nederlandse kust werd er een uurgemiddelde windkracht 10 gemeten. Op sommige plekken 27 m/s of 28 m/s, dat is een high-end windkracht 10. Vanaf 28.5 m/s is er namelijk sprake van windkracht 11. Op diverse weerstations kwam het kortstondig tot een windkracht 11, maar niet lang genoeg voor een uurgemiddelde zeer zware storm. Zelfs in het binnenland kwam het tot een uurgemiddelde storm, windkracht 9. In onder andere de provincie Utrecht kwam het kortstondig tot een windkracht 10. België mat tijdelijk zelfs windkracht 12 bij Zeebrugge, dat is orkaankracht.

In Nederland kwam deze storm in de top-10 qua zwaarste stormen sinds 1970 op basis van het stormgetal van Tijm. De storm staat op nummer 7. De storm stond initieel op nummer 5, maar de zware stormen van 18 januari 2007 en 18 februari 2022 bleken nog krachtiger te worden dan storm Jeanette.

De impact van de storm

De zware storm heeft in Nederland ervoor gezorgd dat er zes mensen overleden en er ontstond grote maatschappelijke ontwrichting. Het openbaar vervoer en het verkeer hadden veel last van de zeer zware windstoten. Het KNMI had dan ook een weeralarm afgekondigd vanwege deze storm. De schade was groot. Ook in België ontstond op veel plekken schade.