Terugblik: de valwinduitbraak van 24 augustus 2024
0
Op 24 augustus 2024 trokken er hevige onweersbuien over de Benelux. Sommige onweersbuien daarvan waren supercellen. Op meerdere plekken in Nederland kwam het daardoor tot zware valwinden en gustnado’s met veel schade tot gevolg. Er kan zelfs gesproken worden van een valwinduitbraak op de bewuste zaterdagavond. In dit artikel gaan wij dieper in op deze situatie.
- Heb je ons al gevolgd op X en op Facebook?
- Bekijk ook de livestreams op ons YouTube-kanaal.
Wat zijn valwinden en hoe ontstaan deze?
Bij zware onweersbuien, vaak supercellen, kan er een valwind ontstaan. Bij een valwind stort een koude luchtstroom van grote hoogte naar beneden, die daling gaat steeds sneller. Wanneer deze luchtstroom de grond raakt, dan gaat deze luchtstroom alle richtingen uit. Een oppervlak van slechts honderden meters tot enkele kilometers kan daarbij getroffen worden.
Een valwind, in de meteorologie soms ook aangeduid als een downburst, zorgt voor zeer zware windstoten van meer dan 100 km/u. Het gevolg daarvan is dat er veel schade ontstaat, vergelijkbaar met een (zware) windhoos. Het is vaak dan ook moeilijk te onderscheiden of er sprake is geweest van een valwind of een windhoos.
Daarvoor is, naast een radaranalyse en omvanganalyse, een schadeanalyse vaak noodzakelijk. Bij een valwind liggen de getroffen voorwerpen een richting op, bij een windhoos liggen de voorwerpen echter alle kanten op.
Gustnado’s als onderdeel van een valwind
Bij een valwind kan ook een gustnado optreden. Een gustnado is een werveling binnen een valwind, vlak voor een valwind of bij een gustfront. Een gustnado heeft geen contact met de wolk. Zo’n gustnado kan ervoor zorgen dat de windsnelheden nog krachtiger worden.
Weerkundige situatie van 24 augustus 2024
Deze zaterdag was een zomerse dag met op grote schaal temperaturen boven de 27°C, lokaal zelfs 30°C. Door deze warmte ontstond er een grote hoeveelheid CAPE, op veel plekken in het oosten van de Benelux 1.000-2.000 J/kg. Daarnaast was er een aanzienlijke hoeveelheid windschering aanwezig. Door deze hoge parameters was er een onweersevent mogelijk in de Benelux.
Er was zowel een koufront als een convergentielijn. In het koufront waren vooral zware windstoten aanwezig, maar geen ontladingen. Bij de convergentielijn waren er echter wel ontladingen, dus onweer, de convergentielijn was ook verantwoordelijk voor het ergste noodweer tijdens de namiddag en avond van zaterdag 24 augustus 2024.
Een groot aantal valwinden
Het gevolg van deze situatie was dat er zware buien over de Benelux trokken. De nadruk van de situatie lag op Nederland, hoewel er ook in België (zeer) zware windstoten zijn opgetreden. In Nederland traden er waarschijnlijk tenminste vier valwinden op, sommige daarvan hebben een erg grote schade veroorzaakt. Bij deze valwinden traden er extreem zware windstoten op, soms van meer dan 150 km/u. Een van de valwinden trok over een stad met erg veel schade tot gevolg.
Utrecht was als eerste aan de beurt met een valwind
De valwind in Hollandsche Rading
In het Nederlandse dorp Hollandsche Rading, gepositioneerd in de provincie Utrecht, vond er tussen 17:30 en 17:45 een valwind plaats. Bij deze valwind waaiden er tientallen bomen om, waarvan enkele bomen op een huis, een camper en meerdere auto’s. Op de radarbeelden is te zien dat er op dat moment een buienlijn over de provincie Utrecht trok.
Hollandsche Rading ligt op de grens van Utrecht en Noord-Holland, ten zuiden van Hilversum en ten noorden van Bilthoven. In deze buienlijn ontstond boven Hollandsche Rading een valwind. Deze valwind is bevestigd door het KNMI, het officiële meteorologische instituut van Nederland.
Tenminste drie valwinden in Drenthe
Meppel en Spier zwaar getroffen door een valwind
Rond 18:45 werd ook Meppel, een stad met 30.000 inwoners, zwaar getroffen door een valwind. Er trok namelijk een ingebedde supercell over Meppel. Deze supercell was van te voren zichtbaar doordat deze aan het roteren was en zich opvallend snel door de lucht bewoog. Er was tevens een shelfcloud en groene lucht zichtbaar. Door deze supercell ontstond er een valwind in de stad.
Vooral de Koedijkslanden, een wijk in Meppel, werd hard geraakt. Maar ook andere wijken, zoals de Oosterboer en Berggierslanden kregen met de valwind te maken. Honderden bomen waaiden om, daken vlogen van gebouwen, gevels kwamen naar beneden, talloze schuttingen waaiden om, veel daken hadden dakpannen verloren, ruiten werden beschadigd, auto’s werden geraakt door bomen of rondvliegend puin en er was nog veel meer schade.
Alleen al bij MSC Meppel, een sportclub in Meppel, was er voor tienduizenden euro’s aan schade. In een zone van ongeveer 200 meter breed en kilometers lang waren er geschatte windstoten van 100-150 km/u. Er zijn wonderbaarlijk genoeg geen gewonden gevallen. Ook deze valwind is officieel bevestigd door het KNMI.
In het dorp Spier zorgde deze valwind ook voor schade met tientallen bomen die omvielen. Automobilisten stonden vier uur lang vast op de A28 bij Spier vanwege de bomen die omgewaaid waren. Een persoon was bekneld geraakt doordat er een boom op hun auto viel.
Vermoedelijk was er ook sprake van een gustnado in Meppel. Tijdens de gustnado raakten in de Pieter Brueghellaan in Meppel binnen enkele seconden vrijwel alle bomen beschadigd, vloog puin tientallen meters weg en werd een garagebox compleet verwoest. Waarschijnlijk lagen de windstoten tijdens de gustnado rond de 160 km/u gebaseerd op de schade.
Valwind in Havelte en Dwingelderland
Vlakbij het dorp Havelte vielen een stuk of 15 bomen om. Deze valwind stond zeer waarschijnlijk in connectie met dezelfde bui die over Meppel trok. In het Dwingelderland heeft er ook een valwind flink huisgehouden. In het Dwingelderland braken tientallen bomen af. Onder andere wandel- en fietspaden werden geblokkeerd door deze omgevallen bomen.
Het Gasselterveld kreeg ook te maken met een valwind
In het Gasselterveld en in nabijgelegen dorpen was er ook sprake van een valwind die veel schade aanrichtte. Ook bij deze valwind raakten er veel bomen beschadigd. De parkeerplaats bij de zwemplassen in het Gasselterveld en ’t Nije Hemelriek werd zwaar getroffen met tientallen bomen die omwaaiden en een verwoeste auto door bomen.