Komt nachtvorst in januari minder vaak voor dan vroeger?
In ons gematigde zeeklimaat, en zeker binnen de context van de opwarming van de Aarde, lijkt de kans op een stevige en koude winter zeldzamer te worden. De laatste jaren werden veelal gekenmerkt door kwakkelwinters waarin stevige vorst steeds minder en minder lijkt voor te komen. Net zoals in december en februari lijkt ook in januari de kans op vorst gekrompen. De laatste echt stevige en grootschalige vorstperiode in de Benelux tijdens de maand januari dateert zo al weer van 2013. Maar komt deze indruk ook tot uiting in de statistieken voor de maand januari? Hoe groot is de kans op (stevige) vorst in januari dan? En is die kans kleiner geworden doorheen de 20e en 21e eeuw? In onderstaande blog gaan we na hoe deze kansen veranderd zijn door de jaren heen.
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Koudste en warmste januari in de Benelux
Om bovenstaande vragen te beantwoorden gebruiken we data voor Ukkel en De Bilt tussen 1901 en 2021 (en gecorrigeerd voor de open thermometerhut tot en met 1983). We beginnen met een kort overzicht van de warmste en koudste januari sinds 1901.
De zachtste januarimaand werd in Ukkel waargenomen in 2007, toen de gemiddelde temperatuur liefst 7,2 graden bedroeg. De koudste januari was dan weer in 1963, met een gemiddelde temperatuur van -4,6 graden. De laagste minimumtemperatuur ooit gemeten in België werd geregistreerd op 20 januari 1940 in de vallei van de Lesse (Rochefort) en bedroeg volgens het KMI maar liefst -30,1°C.
Net als in Ukkel was januari 2007 ook in De Bilt de zachtste januarimaand ooit met een gemiddelde temperatuur van 7,1 graden. De koudste januari was deze van 1940 met een gemiddelde temperatuur van -5,5 graden. Deze maand telde maar liefst 13 dagen met strenge vorst. Het lijkt dus al duidelijk dat de warme extremen recent zijn gemeten en de koude extremen al een tijdlang achter ons liggen. Dit is ook te zien aan de hand van onderstaande figuur, die de evolutie van de gemiddelde minimumtemperaturen tijdens de maand januari weergeeft.
- Zelf de weersomstandigheden in uw tuin meten? Dat kan met dit weerstation.
Statistiek met overschrijdingskansen
We kunnen de data echter ook op een andere manier gebruiken. Hiermee kunnen we namelijk ook een overschrijdingskans berekenen voor bepaalde temperaturen op kerstdag. Met andere woorden, we zochten de kans dat een bepaalde minimumtemperatuur wordt overschreden. We hebben deze kans geplot die als volgt geïnterpreteerd kan worden.
De kans dat de minimumtemperatuur hoger uitvalt dan -15°C tijdens een januarinacht (horizontale as) is nagenoeg 100% (verticale as). Januarinachten waarop de minimale temperatuur hieronder blijft komen dan ook (zo goed als) niet voor. De kans dat het tijdens een januarinacht warmer blijft dan 0 à 1°C is ongeveer 50% voor zowel Ukkel (bovenste box) als De Bilt (onderste box). De kans dat de minimumtemperatuur hoger uitkomt dan 10°C is nog kleiner en neigt richting 0%.
Rekening houdend met het veranderende klimaat
Stijgende trend in de temperatuur
We hebben hierboven echter iets niet in rekening gebracht: het veranderende klimaat. Het is namelijk zo dat, indien we iets willen zeggen over hoe vaak vorst voorkomt in januari, data uit 1901 niet representatief meer zijn. Om een precieze analyse te maken, moeten we hier dus rekening mee houden. Dit werd reeds duidelijk in de eerste alinea van de tekst, maar wordt nog eens bevestigd in de onderstaande figuur. Er is een namelijk een dalende trend zichtbaar wat betreft het aantal dagen met vorst.
- Hoe kunnen we ons voorbereiden op het veranderende klimaat? Lees er eer over in dit boek.
Komt nachtvorst in januari minder vaker voor dan vroeger?
We zien een heel duidelijk beeld als we kijken naar de minimumtemperaturen. Voor het klimaat van 1901-1930 bedroeg de overschrijdingskans van 0 graden voor Ukkel (bovenste box) zo’n 58%, terwijl dit in het huidige klimaat 65% kans maakt. De gemiddelde minimumtemperatuur steeg daarbij van 0,4 graden (1901-1931) tot 1,4 graden (1991-2020). Met andere woorden, de kans dat de minimale temperatuur hoger is dan 0 graden is nu veel groter.
Voor De Bilt (onderste box) was dat vroeger (1901-1930) ongeveer 50% en nu (1991-2020) zo’n 62%. Ook hier is de kans op vorst dus kleiner geworden. De gemiddelde minimumtemperatuur steeg van -0,3 graden in 1901-1930 tot 0,8 graden in 1991-2020. In termen van herhalingsperioden betekent dit dat in het klimaat van 1901-1930 gemiddeld gezien eens om de 1,5 nachten nachtvorst optrad. In het huidige klimaat is dit veranderd naar eens om de 2 nachten. De kansen op nachtvorst in januari zijn ook hier dus duidelijk afgenomen!
- Last van ijs op de autoruiten? Met deze ijskrabber is uw auto zo weer ijsvrij!
Sommige linkjes bevatten affiliate
