Historische decemberwarmte in Zuidwest-Europa
Na een licht winters begin van de maand december was het de afgelopen week behoorlijk zacht in de Benelux. Met maximumtemperaturen veelal tussen 9 en 13 graden zijn echter geen serieuze records verbroken. Voor het zuidwesten van Europa is dat een ander verhaal, daar was het wél recordwarm. In het Spaanse Málaga liep de temperatuur dinsdag op tot bijna 30 graden. Het oude record van 24,6°C werd daarmee verpulverd.
- Volg NoodweerBenelux op X en Facebook
- Blijft up-to-date met weervideo’s op YouTube
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s uploaden.
Een hogedrukgebied boven het noorden van Afrika zorgde begin deze week voor een heuse ‘hitte-opstoot’ richting het zuidwesten van Europa. Het mag dan wel december zijn, als de aangevoerde lucht maar warm genoeg is kan het zelfs in Europa nog bijna tropisch warm worden. Dat is de afgelopen dagen wel bewezen, met als toppunt een bizarre 29,9°C in de Spaanse badplaats Málaga.
Grootschalige weerpatronen boven Europa op 12 december 2023 (Wetterzentrale).
Nieuw Spaans decemberrecord
Op maandag 11 december werd het in Valencia al recordwarm voor december met een maximumtemperatuur van 27,7 graden. Een dag later was het raak in Málaga. Daar steeg de temperatuur op de luchthaven naar maar liefst 29,4 graden. Een verbetering van het oude decemberrecord van bijna 5 graden. Dat stond namelijk op ‘slechts’ 24,6 graden (12 december 1998).
Op het weerstation bij het Meteorologisch Centrum van Málaga kwam de temperatuur nog iets hoger uit met 29,9 graden. Nét niet tropisch warm dus, maar wel de hoogste temperatuur ooit gemeten in Spanje in de maand december.
Het oude temperatuurrecord op Málaga Airport (Spanje) werd met bijna 5 graden verbeterd, een ongekende marge (Mika Rantanen op X).
Toenemende kans op zulke records
Een verbetering van een maandrecord met bijna 5°C was vroeger haast onmogelijk. Toch zien we door klimaatverandering steeds vaker dit soort baanbrekende temperatuurrecords. Denk bijvoorbeeld aan de 50°C in Canada in de zomer van 2021, of temperaturen van boven de 40 graden in de Benelux in 2019.
Volgens het KNMI neemt de kans op ‘verpletterende hitterecords’ ook in de Benelux toe. Bij zo’n verpletterend hitterecord wordt een all-time hitterecord met meer dan één graad verbroken. Rond 1970 was de kans daarop slechts jaarlijks slechts 0,1%. Nu is dat al bijna 2% en aan het einde van deze eeuw wordt dat mogelijk zelfs zo’n 4% per jaar.
Föhn en extreem warme luchtsoort de oorzaak
Één van de factoren die een rol speelde in de extreem hoge temperaturen was een föhn. De dominante windrichting afgelopen dinsdag in de regio Andalusië was west- tot noordwestelijk. De plaats Málaga is ten westen en noorden omringd door bergen van 500 tot lokaal zelfs meer dan 1500 meter hoog. Als de wind over de bergen heen waait en vervolgens weer daalt richting het laaggelegen Málaga, kan de lucht verder opwarmen.
- Meer over de föhn en andere bekende winden in Europa lees je hier.
Echter, met alleen de föhn was het niet tot zulke uitzonderlijke temperaturen van bijna 30 graden gekomen. Ook op grotere hoogte was de lucht bijzonder warm. Een weerballon die dagelijks wordt opgelaten en de temperatuur in verschillende luchtlagen kan meten bevestigde dat. Op ongeveer 1,5 kilometer hoogte was de temperatuur namelijk 17,8 graden, eveneens een record voor de maand december.
Niet alleen in Spanje extreem warm
Ook in andere landen rond de Middellandse Zee kwam het tot recordhoge temperaturen voor de maand december. Zo werd het maandag 23,8 graden in de Zuid-Franse plaats Cannes. Het oude record stamde daar van 5 december 1988 met 23,4 graden. In het noorden van Afrika werden aan de westrand van het hogedrukgebied eveneens recordhoge temperaturen gemeten. Op de luchthaven van Essaouira in Marokko steeg de temperatuur naar 32,9 graden. Gemiddeld is het daar in deze tijd van het jaar niet veel warmer dan ongeveer 20°C.
Temperatuurafwijkingen op basis van GFS-analyse voor dinsdagmiddag 12 december 2023. Ook Marokko en Frankrijk werden plaatselijk recordhoge temperaturen gemeten voor de maand december (Tropical Tidbits).
Het moge duidelijk zijn dat het begin deze week ongekend warm was in delen van Zuidwest-Europa. Inmiddels is daar wel verandering in gekomen, want door een krachtig hogedrukgebied bij de Azoren is de wind noordelijk geworden. Daarmee wordt in Spanje de grens van 20 graden bijvoorbeeld bijna niet meer gehaald. Overigens is dat vrij normaal voor december, in Málaga ligt de gemiddelde maximumtemperatuur in december tenslotte rond 17°C.
