Orkaanpiek op het Noordelijk Halfrond

Op dit moment is er sprake van een forse orkaanpiek op alle oceanen ten noorden van de evenaar. Door de hoge zeewatertemperaturen van meer dan 27°C, zijn de omstandigheden ideaal om onweersbuien te laten clusteren tot tropische systemen. Zowel op de Atlantische Oceaan, de westelijke Stille Oceaan als de oostelijke Stille Oceaan zijn momenteel een aantal orkanen actief. Welke systemen zijn dit en gaan ze eventueel nog invloed uitoefenen op het West-Europese weer?

• Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
• Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
• Bekijk het weerbericht voor de komende dagen

Let op: de tijdstippen die in dit artikel worden aangegeven, zijn West-Europese tijden.

Atlantische Oceaan

Bij het nader bekijken van de orkaanpiek beginnen we met de Atlantische Oceaan. Daar zijn momenteel maar liefst drie tropische systemen tegelijk actief. Dit is behoorlijk veel, zeker met de gedachte in het achterhoofd dat het huidige Atlantische orkaanseizoen tot nu toe zeer rustig is verlopen.

We beginnen met Florence. Die is potentieel de gevaarlijkste van de drie. Dat komt doordat ze het krachtigst is in vergelijking met de andere twee systemen en ook een koers lijkt te volgen richting een dichtbevolkt gebied. Florence heeft zojuist de orkaanstatus (categorie 1) bereikt. In zo’n systeem liggen de gemiddelde windsnelheden rond de kern boven de 118 km/u. Liggen ze lager dan 118 km/u, dan spreken we van een tropische storm. Maar dat stadium is Florence dus nu al gepasseerd. Voorlopig neemt ze alleen maar in kracht toe en rond dinsdagmiddag of -avond bereikt ze categorie 4. Dit is de op één na zwaarste categorie : de windsnelheden liggen tussen de 211 en 250 km/u. Er gaat vrijwel altijd zeer grote schade gepaard met een orkaan van categorie vier.

Als CAT4-orkaan trekt Florence tussen Bermuda en de Bahama’s door, waardoor deze gebieden qua regenval en wind in ieder geval de dans ontspringen. Wel kunnen er door stuwing van zeewater, metershoge golven optreden, die dus ook voor flink wat schade kunnen zorgen. Het meest zorgelijke aan Florence lijkt de potentiële ‘landfall’ in North of South Carolina. Daar komt ze vrijdag aanstaande als CAT4-orkaan aan land. Dit heeft desastreuze gevolgen voor de kustgebieden, waar behalve zeer hoge golven en windsnelheden tot 250 km/u, ook nog eens 300 tot 400 mm regenwater verwacht wordt.

Het tweede systeem dat in het gebied actief is, heeft de naam Isaac gekregen. Hij bevindt zich veel zuidelijker dan Florence en is tevens een stuk minder actief. Momenteel heeft hij de status ’tropische storm’, wat maandagavond waarschijnlijk opgeschaald zal worden naar orkaanstatus. Op dinsdag en woensdag wordt het systeem tijdelijk categorie 2, maar in de nacht van woensdag op donderdag, zwakt hij alweer af naar categorie 1. Isaac trekt pal westwaarts, richting het Caraïbisch gebied. De Bovenwindse Eilanden worden waarschijnlijk aangedaan op donderdagavond. Onduidelijk is nog welke van de Bovenwindse Eilanden in de vuurlinie komen te liggen. Op basis van de huidige verwachtingen, lijken dat vooral Martinique en Dominica te worden en ontspringen de Antillen (gelukkig) de dans. De koers is echter nog allesbehalve zeker, waardoor dit ook zomaar kan veranderen…opvolgen dus.

Het laatste actieve, tropische systeem in het Atlantisch Bassin heet Helene. Zij is nu nog een tropische storm, maar wordt in de nacht van zondag op maandag een orkaan. Maandagavond wordt ze tijdelijk categorie 2, maar een slordige 24 uur later zwakt ze alweer af naar categorie 1. Opvallend is dat Helene niet westwaarts trekt, zoals de meeste orkanen, maar al vrij snel afbuigt naar het noorden. De overlast van Helene zal nihil zijn, aangezien ze geen eilanden en/of andere bewoonde gebieden aandoet. Wel kan het systeem mogelijk het West-Europese weer later deze maand beïnvloeden. Daarover meer aan het einde van dit artikel.

Stille Oceaan

Aan de andere kant van de wereld zien we momenteel een tropisch systeem dat een vergelijkbare potentie heeft als Florence. Ze heet Mangkhut en heeft al orkaanstatus bereikt. Zondagnacht wordt ze categorie 2. Als CAT2-tyfoon trekt ze maandag over de Noordelijke Marianen. Waarschijnlijk schampt ze het eiland Guam. Dinsdagochtend of -middag zal  Mangkhut intensifiëren naar een tyfoon van de vierde categorie. De omstandigheden voor tropische cyclogenese zijn nagenoeg optimaal : de tyfoon koerst over zeewater met een temperatuur van 31°C en de windschering is minimaal. Daarom zou het niet verwonderlijk zijn als de intensivering van het systeem sneller zal gaan dan de weersverwachtingen aangeven.

Gelukkig komt het systeem na de passage van Guam voorlopig geen bewoond gebied meer tegen. Met de nadruk op ‘voorlopig’, want rond vrijdag of zaterdag zou de orkaan wel eens aan land kunnen gaan bij het noordelijke deel van de Filipijnen. Dit is echter nog zeer onzeker. Voor hetzelfde geld volgt Mangkhut een meer noordelijke koers, maar in dat geval ligt Taiwan dan in in de vuurlinie. Met de ideale omstandigheden voor tropische cyclogenese in het achterhoofd, is het zeer goed mogelijk dat de tyfoon als CAT4 aan land zal gaan bij de Filipijnen/Taiwan. Daar waar de ‘landfall’ uiteindelijk plaatsvindt, is net zoals bij Florence, zeer grote schade te verwachten.

Het tweede systeem in de Stille Oceaan heet Olivia. Wat haar onderscheidt van de andere genoemde systemen, is dat ze reeds een lang traject afgelegd heeft als CAT3- en CAT4-orkaan. Ze is nu al aan het afzwakken, maar heeft nog steeds categorie 1. De komende dagen trekt ze als CAT1-orkaan westwaarts, richting Hawaï, waar ze woensdagmiddag aankomt. Bij de passage van Hawaï zwakt ze af tot tropische storm. Dat lijkt misschien niet veel, maar het betekent nog altijd dat er gemiddelde windsnelheden tot 118 km/u optreden. Ter vergelijking : dergelijke snelheden komen in de Benelux alleen voor tijdens zeer zware stormen. Schade op Hawaï lijkt onvermijdelijk, maar grootschalige verwoestingen lijken niet echt waarschijnlijk.

Orkaanpiek en de gevolgen voor ons eigen weer

Voor het weer in West-Europa zal de orkaanpiek ook gevolgen hebben. Het is belangrijk wat Florence en Helene de komende twee weken gaan doen. Daarbij wordt vooral hun invloed als ex-tropische cyclonen important. Het duurt nog erg lang (meer dan een week) alvorens beide systemen hun orkaanstatus verliezen. Er is een enorme onzekerheid gekoppeld aan de koers en het precieze gedrag van beide systemen, waardoor een correcte lange termijn verwachting voor het weer in West-Europa momenteel niet mogelijk is. Toch kunnen we kijken welke scenario’s er zoal mogelijk zijn. Om dit zo goed mogelijk te proberen illustreren, bekijken we de verschillen tussen EC en GFS op +240h (anderhalve week vooruit).

Vergelijking EC en GFS

Bij GFS blijft Florence veel langer haar kracht houden dan bij EC. Waar het Amerikaanse model Florence de oostkust van de V.S. enkel laat schampen, gaat EC voor een volledige’ landfall’. Als gevolg van deze ‘landfall’, neemt bij EC de kracht van Florence razendsnel af. Bij GFS blijft het systeem boven de oceaan en blijft de kracht veel langer behouden.

Ook in de positie van Helene is een groot verschil waar te nemen tussen beide modellen. GFS berekent het systeem noordwestelijker dan EC. Bij het Amerikaanse weermodel krijgt Helene rond woensdag, 19 september bovendien ondersteuning van ex-Florence. Daardoor ontstaat er bij GFS een soort ‘superlaag’ op de Atlantische Oceaan, die grote hoeveelheden warm air advection (WAA) richting Groenland stuwt. Dit zou kunnen leiden tot een geblokkeerde situatie op hogere breedten. Bij EC ontstaat deze ‘superlaag’ niet en zal er van WAA dus ook geen sprake zijn. Hier blijft de zonale stroming aanhouden, terwijl er bij GFS een meanderende straalstroom mogelijk is.

Zo zullen we dus nog moeten afwachten wat de exacte effecten van de tropische stormen op ons weer worden…de natuur is soms ‘onvoorspelbaar’.