Invasie van motten in Spanje door aanvoer zuidelijke lucht
0
‘Gigantische’ motten fladderen in grote aantallen in het rond. Vooral in gebieden zoals Murcia, Albacete, Cuenca en Castellón maken ze hun opwachting. Maar ook in Madrid, Barcelona, Valencia en Sevilla zijn ze talrijk. Nachtvlinders doken massaal op in huizen, waar ze zich in kledingkasten, keukens en gordijnen verkneukelen. Kunnen we spreken van een mottenplaag? Wat veroorzaakt deze invasie van motten, en hoe kun je jezelf ertegen beschermen?
De invasie van motten in Spanje is een gevolg van klimaatverandering. Na een natte lente kreunt het schiereiland onder een verzengende tropische hitte. Het kwik bereikte pieken tot over 40 graden in de zuidelijke helft van het land. Motten zijn helemaal in de wolken.
Invasie van motten of echte mottenplaag?
Een mottenplaag is geen ongezien verschijnsel. Maar de intensiteit is dit jaar opvallend en brengt onrust en irritatie teweeg. Bij degenen die er middenin zitten, voelt het wel degelijk aan als een plaag. Nu gaat het eigenlijk niet om een echte insectenplaag in de strikte zin, zeggen entomologen aan AEMET, maar om een terugkerend natuurfenomeen.
Wat mensen in Spanje op hun boterham krijgen, is een cyclisch natuurverschijnsel. Dit jaar echter wordt het fenomeen door bijzondere weersomstandigheden versterkt. Een uitzonderlijk natte lente en de aanvoer van warme lucht uit Noord-Afrika hebben ideale omstandigheden gecreëerd voor de voortplanting en migratie van motten.
- Hitte-opstoot in Spanje met meer dan 40 graden.
Gammavlinder
De motten die het nu bont maken in Spanje zijn afkomstig uit Noord-Afrika. De gammavlinder of gamma-uil (Autographa gamma) migreert jaarlijks naar het noorden zodra de temperaturen stijgen. De zuidelijke luchtstromen helpen deze insecten om in korte tijd honderden kilometers af te leggen. Spanje is voor ze – net zoals vele andere migrerende soorten – vaak een tijdelijke stopplaats op hun trekroute naar andere delen van Europa. Ook in de Benelux komt de gammavlinder voor.
- De onpopulaire eikenprocessierups, ook veelvoorkomend in Spanje.
Meer motten door hitte na regen
De combinatie van hevige regenval in de lente, op de voet gevolgd door hitte einde mei vormt een perfecte voedingsbodem voor nachtvlinders. In deze broeierige omstandigheden komen eitjes sneller uit en ontwikkelen larven zich in recordtempo tot volwassen exemplaren. Daardoor lijkt het erop alsof er een “explosie” van de populatie plaatsvindt. Dit jaar gebeurt dit ook nog eens vroeger dan normaal.
Plaatsen zoals Murcia geven bericht over de grote hoeveelheid meldingen van bewoners die motten aantreffen in hun woningen. In sommige wijken is de overlast groter dan in andere.
Gigantische motten
Wat deze motten uit de toon doet vallen, is hun formaat en grillige vlieggedrag. ‘s Nachts kunnen ze onverwacht rakelings langs je gezicht vliegen, wat begrijpelijk tot schrikreacties leidt. Hun onvoorspelbare bewegingen doen denken aan vleermuizen of zelfs vliegende kakkerlakken. Geen wonder dat ze als onaangenaam worden beschouwd.
Maar de motten zelf hebben uiteraard hun redenen voor hun schimmige gedrag. Zoals al het leven hebben ze strategieën ontwikkeld om hun overlevingskansen te vergroten. Zo vliegt de gammavlinder in patronen die het moeilijk maken voor roofdieren zoals vleermuizen om ze te vangen. Andere motten zenden ultrasone signalen uit die de echolocatie van vleermuizen verstoren.
Zijn gamma-uilen gevaarlijk?
Gelukkig is er geen onmiddellijk risico. De motten die nu worden waargenomen zijn niet gevaarlijk. Ze bijten of steken niet, dragen geen ziektes over en beschadigen over het algemeen geen kleding of meubels. Alleen bepaalde soorten, zoals de kledingmot of kleermot (Tineola bisselliella), beschadigen textiel.
- Effect van zacht weer op natuur.
Toch kunnen de gamma-uilen overlast veroorzaken. Bij mensen met allergieën kunnen de fijne schubben van de motten huidreacties of niesbuien opwekken. Ook kunnen mottenlarven zich nestelen in open voedselverpakkingen, zoals in droge producten zoals meel of rijst. Daarom is het in deze periode belangrijk om voedsel luchtdicht te bewaren.
Motten weren: natuurlijke tips
Er wordt vaak gedacht dat motten hoofdzakelijk op licht afkomen, maar onderzoek wijst uit dat geur een grotere rol speelt. Geuren van gedragen kleding, etensresten of zelfs schoonmaakmiddelen zijn onweerstaanbaar voor deze nachtvlinders. In een stedelijke omgeving wasemen huizen allerlei geurstoffen uit die motten interpreteren als signalen van voedsel of een geschikte plek om zich voort te planten.
Hoewel het verleidelijk kan zijn om direct naar chemische middelen te grijpen, zijn er doeltreffende natuurlijke manieren om motten te weren. Zo hebben ze een hekel aan lavendel, munt en laurier. Zakjes met deze planten in kasten of lades leggen, helpt ze te weren, alsook essentiële oliën van diezelfde planten. Feromoonvallen is een ander afweermiddel. Deze verstoren de paringscyclus van motten en zijn nuttig bij hardnekkige overlast. De meeste motten leven slechts een paar dagen tot weken, waardoor het probleem meestal vanzelf afneemt.
Hoewel de motteninvasie een visueel indrukwekkend en soms storend verschijnsel is, vormt het geen bedreiging voor de volksgezondheid. Binnen enkele weken zal de situatie waarschijnlijk opnieuw normaliseren. En misschien ziet de natuurliefhebber er ook schoonheid in.