De AMOC vertraagt, maar zal niet helemaal stilvallen
0
De AMOC zal verzwakken. Maar tot een volledige instorting komt het waarschijnlijk niet. Hoewel vroegere modellen dit laatste voorspelden, is het onwaarschijnlijk dat deze cruciale oceaanstroming er volledig de brui aan geeft. De AMOC vertraagt slechts, volgens een studie van Caltech op basis van twintig jaar metingen. Toch blijft dit niet zonder gevolgen.
De Atlantic Meridional Overturning Circulation (AMOC) is een zeestroming die warm oppervlaktewater van de tropen naar het noorden en koud, zout water (op diepte) terug naar het zuiden transporteert. Deze circulatie fungeert als een wereldwijde transportband van warmte. Ze speelt een fundamentele rol in het wereldwijd klimaat.
- Weerliefhebber? Volg ons ook op Twitter en Facebook
- Volg de interessante weerberichten op Youtube
De AMOC ondergaat natuurlijke variaties die leiden tot klimaatschommelingen. Zo fluctueert de AMOC van nature op multidecadale tijdschalen van tientallen tot honderden jaren. Dit fenomeen zou verbonden zijn met de AMO (Atlantische multidecadale oscillatie). Daarnaast zijn er ook seizoens- en jaarlijke variaties.
Maar tegenwoordig is de menselijke impact op de AMOC veel groter.
Valt de AMOC toch niet stil?
Al jaren maken klimaatwetenschappers zich zorgen over de toekomst van de AMOC, vooral onder invloed van stijgende broeikasgassen en smeltend ijs. Een totale stilstand van dit systeem vormt een bekend rampscenario in klimaatmodellen: plotselinge afkoeling in Europa, verstoringen van de moessons in Afrika en Azië en versnelde zeespiegelstijging zijn enkele van de mogelijke gevolgen.
- Meer over de rol van de AMOC in het veranderende klimaat.
Nu is wel bekend dat de uitkomsten van modellen en simulaties onderling sterk verschillen, wat interpretatie over de toekomst van de AMOC erg complex maakt. Het team van Caltech pakte dit daarom anders aan.
AMOC verzwakt met 18 tot 43 procent
In plaats van het hele scala aan complexe klimaatsimulaties te proberen samen te voegen, richtte het onderzoek zich op één essentieel verband: de relatie tussen de kracht van de stroom, haar diepte en hoe gevoelig die is voor veranderingen in de temperatuur aan de oppervlakte, én de influx van zoetwater (bijvoorbeeld door smeltend ijs). Hieruit bleek dat de AMOC tegen 2100 waarschijnlijk met 18 tot 43 procent zal verzwakken. Dat is aanzienlijk, maar niet catastrofaal.
- Groenland en IJsland waren uitzonderlijk warm in mei.
- Worst-case scenario: het stilvallen van AMOC kan de frequentie van extreem weer op onze planeet versnellen.
Hoe diep is de AMOC: een belangrijk gegeven!
Een belangrijke ontdekking van het team was dat eerdere modelverschillen grotendeels voortkwamen uit aannames over hoe diep de AMOC reikt.
Modellen met een diepe AMOC laten zien dat opwarming en zoetwater dieper kunnen doordringen, wat de drijvende krachten van de stroming aantast en tot sterkere afzwakking leidt. Ondiepe modellen reageren minder sterk op deze invloeden en voorspellen dus mildere verzwakkingen. Aangezien metingen suggereren dat de echte AMOC tussen deze uitersten ligt, positioneert de nieuwe schatting zich ook in het middengebied.
Met gegevens van vast opgestelde meetinstrumenten in de Atlantische Oceaan konden de onderzoekers hun model toetsen en verfijnen. Daarom kwam de voorspelling beter overeen met de werkelijkheid.
AMOC zal verzwakken: wat zijn de gevolgen?
Dat de AMOC niet volledig stilvalt, is op zich goed nieuws. Maar toch blijft een verzwakking van 20 tot 40 procent niet zonder gevolgen. Delen van Europa kunnen nog steeds afkoelen. Zeespiegels kunnen stijgen aan de oostkust van de VS. En ook verstoorde regenpatronen in de tropen horen bij reële risico’s.
Wat deze studie vooral aantoont, is het belang van nauwkeurige modellering. Door de gelaagdheid van de oceaan beter in beeld te brengen, kunnen toekomstige scenario’s realistischer worden ingeschat.
Volgens de onderzoekers bieden de nieuwe resultaten dan ook een “routekaart” voor het testen van nieuwe, gedetailleerdere klimaatmodellen. Daarin kunnen kleinere oceaanwervelingen (“gyres”) en invloeden van wind en smeltend ijs worden meegenomen.
Hoewel de resultaten enigszins geruststellend zijn, benadrukken de auteurs dat dit geen reden is om klimaatmaatregelen uit te stellen. De AMOC mag dan niet volledig instorten (oef!), de opwarming van de aarde brengt nog steeds ernstige risico’s met zich mee voor andere kwetsbare systemen. De boodschap is duidelijk: wetenschappelijke vooruitgang geeft ons beter inzicht, maar verandert niets aan de urgentie van het probleem.
De AMOC blijkt dus robuuster dan we dachten, maar niet onaantastbaar.
Waarom precies is de AMOC zo belangrijk?
Het komt erop neer dat de AMOC als een warmtepomp fungeert en heel het klimaat beïnvloedt. Samen met andere oceaanstromingen verdeelt de AMOC warmte over de aardbol, en speelt een sleutelrol in het klimaat van Europa en de temperaturen die we daar krijgen. Het beïnvloedt ook regenpatronen in de tropen, de sterkte van moessons, en zeespiegels. Wanneer dit systeem verzwakt, raakt het klimaat uit balans: Terwijl Noord-Europa kan afkoelen, worden andere regio’s juist droger of natter, kouder of warmer.