Deze winter waarschijnlijk geen Elfstedentocht
In België zijn ze er niet zo bekend mee, maar in Nederland zijn we er mee opgegroeid: de Elfstedentocht. Het wil echter maar niet lukken en ook voor de komende winter ziet het er niet goed uit. Dat zijn nog eens boude uitspraken. “Deze winter waarschijnlijk geen Elfstedentocht.” Gelukkig zit er nog een heel klein beetje ruimte in het woordje “waarschijnlijk”. Die hebben we er bewust in laten staan. De titel is door mij expliciet gekozen.
- Volg onze weerberichten op Facebook en Twitter
- Bekijk het weerbericht voor komende dagen
In dit artikel gaan we namelijk de statistiek doorlopen van alle vijftien verreden Elfstedentochten. Ik kan nu al verklappen dat het een zeer interessant artikel wordt! Er zijn namelijk grote verbanden te zien in verschillende elementen van het weer. Zowel in de temperatuur en de hoeveelheid gevallen neerslag.
Vanaf 1990 vaker zachtere jaren
In 1997 werd de laatste Elfstedentocht verreden. Via Wikipedia zien we een lijst met de data, het weer tijdens de tocht en de winnaars. Wat vooral opvalt aan deze lijst is dat enkele Elfstedentochten geclusterd voorgekomen zijn. Verder zit er soms ook een langere tijd tussen. Inmiddels wachten we nu al weer 18 jaar op de tocht der tochten. We gaan eens kijken of daar een verklaring voor te vinden is in de statistiek.
We hoeven natuurlijk niet te vertellen dat we vorst nodig hebben om een Elfstedentocht te kunnen organiseren. Er komt namelijk nog veel meer bij kijken. Minimaal 15 cm ijs op bijna de gehele route en ijstransplantaties moeten het parcours in optimale staat brengen. Sneeuw op het ijs is daarbij niet wenselijk omdat dit de ijsvorming vermindert. Vorstlucht wordt dan weerkaatst omdat sneeuw zorgt voor een zogenaamde “warme deken”.
In bovenstaande grafiek wordt de gemiddelde etmaaltemperatuur per jaar weergegeven. Er vallen gelijk een aantal zaken op. De gemiddelde temperatuur bedraagt 10,2 graden. Dat is dan voor het tijdvak 1981-2010. De gegevens zijn afkomstig van het KNMI en door mij in een grafiek gezet. Ik ben begonnen met het jaar 1915 en geëindigd in het jaar 2014.
Vanaf 1990 zien we een sterke stijging in de temperatuur en die trend lijkt zich nog even door te zetten. Vooraf aan de Elfstedentocht van 1997 zien we een tijdelijke daling in de temperatuur. We zien ook nog een lage piek in 2010. Dat was een koude winter waarbij de Elfstedentocht net niet door kon gaan door teveel sneeuw op het parcours.
Een verklaring voor de oplopende temperatuur hebben wij niet. Het kunnen natuurlijke schommelingen zijn in het klimaat. Ook zou de mens daarop van invloed kunnen zijn door uitstoot van schadelijke stoffen in de vorm van broeikasgassen.
Een oplopende temperatuur is natuurlijk funest voor een strenge vorstperiode waarbij voldoende ijs gevormd kan worden voor de Elfstedentocht. Er zijn nog meer opvallende gegevens te zien in de statistiek.
Lage maximumtemperatuur goed voor Elfstedentochten
Als we naar de gemiddelde jaartemperatuur gaan kijken, vooraf aan de Elfstedentocht, zien we ook een leuk detail. Ik heb hiervoor de gemiddelde maximumtemperatuur gebruikt in de berekeningen. Deze temperatuur ligt op 14,1 graden. Alle verreden tochten zijn geweest bij een jaartemperatuur van onder de 14,1 graden. Er is hier slechts een uitzondering op en dat is de Elfstedentocht in 1912. Hierbij bedroeg de temperatuur 14,4 graden voorafgaand aan het jaar van de tocht.
Wat we dus kunnen opmaken uit deze statistiek is dat de temperatuur gezien over het hele jaar lager moet zijn dan gemiddeld. Dus niet alleen in de winter. Jaren die boven het gemiddelde zitten zijn dus geen goede kanshebbers. Er is nog iets opvallends te zien als we verder naar de statistiek kijken. We gaan het neerslagtotaal eens onder de loep nemen.
Neerslagverloop vertelt iets over de kans op een Elfstedentocht
Gemiddeld valt er in een jaar ongeveer 828 mm neerslag. Hoe minder neerslag er valt hoe groter de kans is op een Elfstedentocht. Slechts in enkele gevallen werd de 828 mm overschreden.
Neerslagverloop afgelopen jaren
Uit de grafiek zien we dat er de laatste jaren vanaf 1996 meer neerslag is gevallen. De limiet van 828 mm neerslag werd vaak overschreden. Het is een lichte toename. De trend laat echter wel weer een afname zien. Misschien kunnen we hier weer wat hoop uit verzamelen.
Kans op Elfstedentocht wordt kleiner
De schaatsliefhebbers in Nederland wachten met smart op het startsein van de Elfstedentocht. De tocht der tochten. Helaas werkt het “warmer wordend” klimaat niet mee. De statistiek spreekt hierover boekdelen. Vooral na 1990 zien we een lichte stijging in de temperatuur. De statistieken leren ons dat juist een laag jaartemperatuur gecombineerd met weinig neerslag de kans op een Elfstedentocht groter maakt.
Dit verklaart dus ook waarom we al zo lang wachten op een nieuwe tocht. Het is te hopen dat de warmere periode snel een halt toegeroepen wordt. Of het schommelingen zijn in het klimaat, of dat de opwarming door de mens veroorzaakt wordt, houden we hierbij even buiten beschouwing. Op dit moment (28-11-2015) bedraagt de gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt precies 11 graden.
Het neerslagtotaal kan nog niet meegenomen worden in deze beschouwing. Gezien het verloop van de temperatuur is de kans op een Elfstedentocht deze winter gering. Gelukkig heeft het weer geen geweten en kan er ook een uitzondering op gaan treden in de statistiek. Laten we duimen voor de Nederlanders dat de tocht der tochten snel weer komt!
De grafieken met de temperatuurgegevens zijn door ons uiterst zorgvuldig en nauwkeurig ingevuld. Eventuele fouten in de data kunnen wij echter niet geheel uitsluiten.
Relevante artikelen rond winterkou en schaatsen
Dit artikel is mogelijk gemaakt met brongegevens van het KNMI en weergegevens.nl Hierbij is uitgegaan van het KNMI station in De Bilt.
