Invloed van orkaan Dorian op Europa?

Orkaan Dorian trekt/trok recent door in het Caraïbische gebied en stevent af op de Oost-Amerikaanse kust. Met cumulatieve neerslaghoeveelheden tot meer dan 250 mm en windstoten tot zelfs 300 km/h is er vanzelfsprekend ook veel overlast. In de loop van dinsdag komt de orkaan aan in Florida, waarna deze verder noordwaarts trekt langs de Noord-Amerikaanse oostkust. Voorlopig lijkt deze orkaan niet verder landinwaarts te trekken, maar zal deze eerder een schampschot langsheen de kustlijn genereren. Vooral in de kustgebieden is het dan opletten.

Vervolgens zetten de stilaan afzwakkende restanten van deze orkaan koers richting de Atlantische Oceaan. In dit artikel bekijken we wat daarvan de invloed zal (of zou kunnen) zijn op het Europese weerbeeld.

• Benieuwd hoe bepaalde dingen in het weer ‘werken’? Check dit boek

Hoe ontstaat een orkaan eigenlijk?

Om orkanen te vormen zijn een aantal ingrediënten nodig:

• Hoge zeewatertemperaturen en daarboven een onstabiele atmosfeer: deze dienen als ‘voeding’ voor de orkaan. Vaak wordt aangenomen dat een watertemperatuur van zo’n 27 graden voldoende hoog is om de vorming van een orkaan gunstig te beïnvloeden. Bovendien moet deze warme lucht ook kunnen stijgen, wat gestuurd wordt door enerzijds de hoeveelheid vochtig aanwezig in de onderste luchtlagen (uiteraard niet echt een probleem boven de zee) en anderzijds het temperatuurverschil tussen het zeewater en de bovenlucht. Hoge instabiliteit impliceert namelijk door convectie gedreven verticale stijgbewegingen en de vorming van onweersbuien.

• De aanwezigheid van de Corioliskracht: dit is de kracht die winden doet afbuigen naar rechts/links op het Noordelijk/Zuidelijk halfrond. Deze factor is belangrijk om spin/rotatie te generen in de onweerscomplexen. Aan de evenaar is deze kracht 0, waardoor we hier ook geen orkanen zullen vinden. Hoe verder van de evenaar, hoe hoger de kracht.

• Lage verticale windshear; hier bedoelen we mee: de verandering van de windsnelheid en/of -richting met de hoogte. Indien hoog kan deze de vorming van een orkaan namelijk sterk bemoeilijken. Dit komt door het volgende: wanneer de wind op hoogte anders waait dan onderin, de stormstructuur negatief beïnvloed kan worden (de wind blaast de top/oog weg van de lagere delen). Bovendien zorgen sterke winden op hoogte voor meer turbulentie en het inzuigen van de drogere omgevende lucht, wat ook negatief is.

De ideale mix van deze ingrediënten zit zo tussen 5 en 20 graden N voor het Noordelijk Halfrond. Nog meer noordelijker is het zeewater te koud, meer zuidelijker is de Corioliskracht te zwak of afwezig. Vaak worden orkanen als geïsoleerde onweersbuien geboren, die boven Afrika ontstaan en dan samenklonteren tot onweerscomplexen boven het warme zeewater van de Atlantische oceaan.

Hier groeien ze dan stilaan verder uit tot orkanen en trekken verder oost- of soms ook noordwaarts. Zolang ze gevoed blijven door het warme zeewater, kunnen ze verder blijven ontwikkelen. Als de orkanen ‘landfall‘ maken (aan land komen) of te veel noordwaarts trekken, zwakt de voedingsbron en daarmee ook de orkaan zelf af.

• In dit boek analyseer je alle tropische stormen tot 2006!

Typerend aan orkanen is de warme kern, met relatief warme temperaturen die reiken tot in de hoogte, alsook de afwezigheid van fronten, waarmee ze duidelijk verschillend zijn van de typische lagedrukgebieden die wij kennen. In het oog vinden dan overwegend dalende luchtbewegingen plaats, is het tijdelijk rustig en kan de zon zelfs tevoorschijn komen.

Invloed orkanen op Europa?

Zoals hierboven gezegd zijn orkanen, in tegenstelling tot onze depressies, warmbloedige systemen. Ze bezitten dus veel warmte, zowel dicht tegen de grond als hogerop in de atmosfeer. Wanneer zulke afzwakkende restanten noord- of westwaarts trekken, richting Europa, nemen ze dan ook een heleboel warmte mee. Vooral aan de oostflank wordt met zuidelijke windrichtingen plus een sterk windveld, dan warme lucht snel verder noordwaarts gestuwd.

• Wat is nu eigenlijk het verschil tussen tyfoons en orkanen?

Dit heeft een invloed op de jetstream (straalstroom). De straalstroom is een sterke wind op zo’n 10 km hoogte die ontstaat door sterke temperatuurcontrasten. Hoe groter het verschil in temperatuur op een bepaalde afstand, hoe sterker deze wind waait. Wanneer een ex-orkaan langs zijn oostflank warme lucht noordwaarts stuwt in de daar aanwezige koudere lucht, zal de straalstroom daarop reageren door te gaan meanderen/golven.

Deze wordt dan afgebogen richting het noorden en er bouwt zich met name een ‘hoogterug’ op. Wanneer de ex-orkaan dan opgenomen wordt in de straalstroom neemt de windshear toe en transformeert deze naar een gewone depressie zoals wij die kennen en ontstaan er fronten.

Net deze bochten (golvende patronen of meanders) zijn in staat ons weer te beïnvloeden. Het is dan ook zo dat stroomafwaarts van deze golven er zich drukgebieden vormen aan de grond. Stroomafwaarts van de as van een hoogterug worden hogedrukgebieden gevormd. Stroomafwaarts van de as van een hoogtetrog zijn dit lagedrukgebieden. Deze processen hebben allemaal te maken met convergentie of divergentie in de bovenlucht.

Het is dan maar de vraag hoe uiteindelijk dit hogedrukgebied kan doorgroeien en wat de uiteindelijke positionering zal zijn. In sommige gevallen bezorgt zo’n sterk hogedrukgebied samen met de zuidelijke luchtstroming aan de voorzijde van ex-orkanen, voor nazomerweer in onze regio. Een andere keer zijn die drukstijgingen te zwak of vallen ze op een ongunstige plaats voor ons en stevenen de restanten van de ex-orkanen op onze regio af met veel regen en wind.

Brengt orkaan Dorian ook stormweer naar de Benelux?

Wat orkaan Dorian uiteindelijk zal doen is nog onzeker, gezien de tijdsperiode waarover we spreken. De restanten van de orkaan verschijnen pas tegen het weekend op de Europese weerkaarten. Er kan dus nog veel veranderen. We zullen echter in de tekst hieronder ingaan op wat de modellen huidig schetsen.

Zoals het er nu naar uitziet is de hoogterug die tot ontwikkeling komt, volgens de meeste modellen zeer zwak en gaat deze slechts gepaard met zwakke drukstijgingen aan de grond. De straalstroom voert de restanten, die ondertussen getransformeerd zijn naar een normale depressie, recht naar onze regio. Daarbij blijft het fris, wisselvallig en zeker aan de kust ook winderig. Deze tendensen zijn ook te zien in de pluim. Hierbij valt het op dat met name volgende week woensdag de wind- en neerslagkansen pieken. Zoals eerder gezegd is bovengenoemde bespreking onder voorbehoud gezien de nog lange termijn.

Weersverwachting in een notendop

Orkanen zijn warmbloedige systemen en brengen een heleboel warme lucht mee wanneer hun restanten noord-of westwaarts richting Europa trekken. De aanvoer van zeer zachte lucht, zowel aan de grond als op hoogte, aan de oostflank van zulke systemen, zal ervoor zorgen dat de straalstroom op 10 km hoogte naar het noorden afbuigt en begint te meanderen (golven). Doordat er zich dan een hoogterug opbouwt, kan er door middel van bovenluchtconvergentie stroomafwaarts van de as een hogedrukgebied ontstaan aan de grond.

De uiteindelijke sterkte en positie van die drukstijgingen aan de grond hebben een invloed op het Europese weer. Soms pakt dit gunstig uit en krijgen we nazomers weer, een andere keer stevenen de restanten van de orkaan op ons af en zorgen ze voor herfstachtig weer.

Wat orkaan Dorian gaat doen is momenteel nog niet zeker, maar de meeste modellen gaan voorlopig uit van het tweede scenario met een stijging van de wind- en neerslagkansen. De termijn is echter nog lang waardoor dit onder voorbehoud geïnterpreteerd moet worden. We volgen het alvast op en hopen dat de schade aan de andere kant van de Atlantische oceaan beperkt blijft.

Sommige linkjes bevatten affiliate