Hoe werkt de naamgeving van tropische cyclonen?
Elk jaar keren ze terug. Elk jaar veroorzaken ze veel schade: tropische stormen, orkanen, cyclonen en tyfoons. Samen worden ze gebundeld onder de term ‘tropische cyclonen’. Ze komen regelmatig voorbij in het nieuws. Daar hebben ze dan meestal een naam. Hoe komen tropische cyclonen aan die naam, en hoe werkt de naamgeving?
- Volg de weerupdates op de voet via Facebook en Twitter
- Volgen jullie al de weerberichten op Youtube?
- Bekijk het weerbericht voor de komende dagen
Deelnemen aan discussie? Ben je geïnteresseerd om deel te nemen als weeramateur of liefhebber van het weer aan het weerforum? Onderaan dit artikel krijg je bliksemsnel & gratis toegang tot alle reacties. Je kan ook je eigen weerfoto’s opladen.
Deel jouw eigen passie? Ben je geïnteresseerd om als vrijwilliger weergerelateerde artikels te schrijven? Contacteer ons dan via [email protected]
Tyfoons, cyclonen en orkanen
Deze drie termen betekenen exact hetzelfde. Een zware tropische storm die een doorstaande windsnelheid van tenminste 117 km/u (windkracht 12) produceert. De naam van de storm is afhankelijk van het gebied of de regio waarin deze voorkomt.
Op de Atlantische Oceaan en in het noordoosten van de Stille Oceaan gebruikt men de naam ‘hurricane’ ofwel orkaan. Dit zijn trouwens twee aparte regio’s waarin tropische stormen voorkomen. In het noordwesten van de Stille Oceaan noemt men ze tyfoons. Op de zuidelijke Stille Oceaan spreekt men van tropische cyclonen. Door Australiërs wordt ook weleens ‘Willy-Willy’ gezegd.
“Tropische cycloon” wordt tevens gebruikt in de gebieden rond de Indische Oceaan en op de zuidelijke Atlantische Oceaan. In het laatste gebied is echter pas één keer een tropische cycloon waargenomen.
Orkaanseizoenen
Tropische cyclonen kunnen alleen ontstaan boven warm zeewater van ten minste 27°C. De meeste ontstaansgebieden voldoen niet het hele jaar aan deze voorwaarde. Daarom is er in veel gebieden een orkaanseizoen. In deze periode komen vrijwel alle tropische stormen voor.
Voor het Noordelijk Halfrond gaat het dan over het algemeen over de maanden mei tot en met november. De zeewatertemperatuur is dan hoog genoeg. Alleen rond de Filipijnen komen er het hele jaar door tyfoons voor. In het Zuidelijk Halfrond zijn de stormen vaak het heftigst tussen november en april.
Naamgeving van tropische cyclonen
In de 19e eeuw en daarvoor baseerden meteorologen de namen van tropische stormen meestal op de dag waarop hij aan land kwam. Soms was de naam afkomstig van een getroffen gebied. Vanaf het begin van de twintigste eeuw stapte men over naar het gebruik van geografische coördinaten. Dit zorgde echter voor veel verwarring.
Uit onderzoek bleek dat het geven van een “normale” naam aan een storm de verwarring wegnam. Tevens had het een gunstige impact had op de bevolking. Dat wil zeggen dat de mensen actiever mee volgen wat er gaat gebeuren. Daarnaast bereidde men zich beter voor.
In 1953 begon het Amerikaanse National Hurricane Center (NHC) met het naamgevingssysteem zoals we het nu kennen. Er werden toen echter alleen nog meisjesnamen gebruikt. Vanaf 1979 mixte het NHC meisjesnamen met jongensnamen. Het systeem werkt als volgt:
- De eerste storm van het seizoen krijgt een naam die begint met de letter A. De tweede storm begint met de letter B, enzovoorts. De letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt. In principe zijn er dus genoeg namen voor 21 stormen. Mochten er meer stormen voorkomen, dan krijgen zij een naam uit het Griekse alfabet.
- Na een vrouwelijke naam komt een mannelijke naam, en daarna weer een vrouwelijke naam. Een orkaanseizoen begint ook afwisselend met een jongens- of meisjesnaam.
- Er zijn zes namenlijsten, die continu hergebruikt worden. Zo zien we de namen van dit jaar opnieuw in 2026.
- Als een tropische cycloon desastreuze gevolgen heeft, wordt de naam uit de cyclus gehaald. Dit gebeurde bijvoorbeeld na orkaan Katrina (2005) en orkaan Irma (2017).
Naamgeving verschilt per regio
Inmiddels is het systeem van het NHC overgenomen door de World Meteorological Organization (WMO). Per regio gebruikt het WMO aparte namenlijsten. Deze rouleren nog altijd in een cyclus van 6 jaar. Vaak zijn de namen in de cyclus afkomstig uit een mix van talen. Het betreft de gesproken talen in het gebied waar de cyclonen actief zijn.
Deze namenlijsten zijn duidelijk. Omdat ze al ruim van tevoren opgesteld en bijgewerkt zijn, verloopt de communicatie altijd eenduidig.
Het kan overigens ook voorkomen dat een tropische cycloon een dubbele benaming krijgt of van naam verandert. Dat is mogelijk als een systeem een grens passeert tussen twee regio’s. In 2020 gebeurde dit toen tropische storm Amanda vanaf de Stille Oceaan Mexico overstak en vervolgens werd ‘herboren’ als tropische storm Cristobal boven de Atlantische regio.
Lokale weerdiensten gebruiken vaak eigen namen
Er kleven ook nadelen aan dit naamgevingssysteem. Zoals dat lokale weerdiensten hun eigen namen gaan gebruiken voor een cycloon. Dit gebeurt bijvoorbeeld in Zuidoost-Azië. De internationale namenlijst bestaat daar uit namen die afwisselend uit een aantal landen komen. Echter gebruiken de meeste nationale weerdiensten daarnaast hun eigen naamsysteem. Tyfoon Haiyan richtte in 2013 een ware ravage aan in de Filipijnen. Daar stond de tyfoon lokaal juist bekend onder de naam ‘Yolanda’. Die was door de Filipijnse weerdienst PAGASA toegekend.
Naamgeving in de Benelux
Sinds september 2019 doet ook het KNMI mee met een internationaal naamgevingssysteem. Dat doet het samen met het Britse MetOffice en het Ierse Met Éireann. Het naamsysteem berust op dezelfde principes als die van het NHC. Meer hierover kunt u lezen in dit artikel.
