18 februari 2016 - 6 min. lezen 10 reacties

Het gaat niet goed met de oppervlakte van de zeeijsbedekking. Dit is vooral het geval op de Noordpool, maar ook op de Zuidpool was het een slecht seizoen. De totale ijsoppervlakte gemeten over de wereld (metingen sinds 1979) komen dan ook record laag uit. Sommige wetenschappers wijten dit aan de opwarming van de aarde.

Dit heeft alles te maken met de temperatuur die over de hele wereld geleidelijk steeds verder oploopt. Vooral de Noordpool snakt nu echt naar lagere temperaturen, het smeltseizoen moet daar nog gaan starten. Op de Zuidpool loopt het smeltseizoen nu af en gaat het zeeijs weer aangroeien.

Temperatuur Noordpool
Afbeelding van de temperatuur in graden Kelvin op de Noordpool. De groene lijn geeft het gemiddelde aan over het hele jaar in dagen. In de zomer komt de temperatuur boven het vriespunt uit (blauwe lijn). De rode lijn geeft de actuele temperatuur weer. U ziet dat dit het gehele jaar al ver boven het gemiddelde ligt. (wintergek.nl).

Metingen

De metingen op de Noordpool qua oppervlakte van de zeeijsbedekking doen we pas ruim dertig jaar. Met de satelliet is goed te zien hoe de situatie actueel is. Zo kunnen we veranderingen in de ijsaangroei exact observeren. Tevens zijn er weerstations op diverse locaties aangebracht om de temperatuur te kunnen monitoren. Dit project was in 2015 afgelopen en nu worden de temperaturen middels boeien gemeten.

Satelliet zeeijsbedekking Noordpool
IJsbedekking van de Noordpool middels de satelliet in kaart gebracht. De oranje lijn geeft de oorspronkelijke ijsbedekking aan. De afgelopen jaren gaat de oppervlakte van het zeeijs gestaag achteruit. (NASA)

Volume zeeijsbedekking

Er zijn diverse artikelen in het nieuws verschenen de afgelopen jaren over het afnemen van de hoeveelheid zeeijs. Zo lezen we een bericht in de nazomer van 2012 met het nieuws dat het zeeijs op de Noordpool is geslonken tot een oppervlakte van 3,42 miljoen vierkante kilometer. Dat was het kleinste oppervlak sinds in 1979 een begin werd gemaakt met het meten van het zeeijs. Het record uit 2007, toen het zeeijs nog een oppervlakte van 4,17 miljoen vierkante kilometer had, is dan ook gesneuveld.

Grafiek omvang zeeijsbedekking
Een historisch dieptepunt meten we nu van de omvang van de zeeijsbedekking. De blauwe lijn, die de metingen weergeven vanaf november vorig jaar, zien we vanaf december minder snel oplopen. De ijsaangroei gaat momenteel te traag. Dit kunnen we toekennen aan de hoge temperaturen van de laatste maanden.

Noordpool over 30 jaar in de zomer ijsvrij?

Op internet zien we artikelen verschijnen waar we ons toch wel een beetje zorgen over kunnen gaan maken. Mocht de Noordpool over 30 jaar inderdaad ijsvrij zijn, dan zijn de gevolgen in sommige delen van de wereld niet te overzien. Het niveau van de zeespiegel zou dan enorm kunnen stijgen waardoor in diverse landen aan de zee overstromingsgevaar dreigt. Dit gebeurt echter alleen als het landijs smelt.Landijs is ijs dat op het land ligt, dus als het smelt, wordt er water aan de zee toegevoegd en stijgt de zeespiegel. Dit geldt dus ook voor ons. Het permanente zeeijs van weleer heeft dan plaatsgemaakt voor een zeeijsbedekking die alleen ’s winters aanwezig is. Alleen voor de kust van Groenland en Canada zal nog wat overjarig zeeijs overblijven.

Dit blijkt uit een computerberekening aan een gerenommeerd en verfijnd klimaatmodel dat uitgaat van een falend klimaatbeleid. Dat is een beleid waarbij de concentratie CO2 in de atmosfeer flink blijft oplopen tot hij in het jaar 2100 op 720 ppm staat. Hij is nu ongeveer 380 ppm en was een halve eeuw geleden 310 ppm. De onderzoekers beschrijven de toegenomen uitstoot van broeikasgassen die tot de waarde 720 ppm leidt als ‘middle of the road’, dus niet extreem. Zij publiceerden dit in een artikel (2006) in de Geophysical Research Letters.

Oorzaak hoge temperaturen

Januari 2016 was een opmerkelijk warme maand. Luchttemperaturen op het 925 hPa (900 meter hoogte) niveau waren meer dan 6 graden Celsius boven het gemiddelde in het grootste deel van de Noordelijke IJszee. Deze ongewoon hoge luchttemperaturen zijn waarschijnlijk gerelateerd aan het gedrag van de AO. Terwijl de AO-index meest positief was voor deze winter daalde deze naar flink negatieve waarde in januari. Hierdoor ontstond een “warmbloedig” hogedrukgebied. De temperatuur liep hiermee nog verder op.

weerkaart-luchtdruk-Noordpool
Een “warmbloedig” hogedrukgebied boven de Noordpool (afgebeeld met cijfer H) zorgde in januari dit jaar voor een verdere stijging van de temperatuur. Hierdoor stagneerde de ijsaangroei.

Een groot deel van de klimaatwetenschappers wijten de huidige hoge temperaturen aan het fenomeen El Niño. Echter is er nog onvoldoende bewijs hiervoor en spelen er nog meer factoren zoals de temperatuur van de zeestromingen. Zo zal de invloed van de warme golfstroming op de Atlantische Oceaan (AMOC) in combinatie met een El Niño ook kunnen zorgen voor de hoge temperaturen deze winter.

Steeds vaker aanvoer van warme lucht

Nog een ander onderzoek geeft aan dat in de zomermaanden, in juli en augustus, blijkt dat de lucht hoger in de atmosfeer (2-4 km hoogte) meer opgewarmd is dan de lucht aan het oppervlak (0-2 km). Ook de letterlijk donkere maanden voor het Noordpoolgebied laten eenzelfde patroon zien. De sterkste temperatuurstijging is dan te vinden op 1 kilometer hoogte. De temperatuurstijging in de wintermaanden is ook de sterkste van het hele jaar.

De verhoogde aanvoer van warme, vochtigere lucht op grotere hoogte naar de Noordpool toe is de verklaring voor de extra opwarming. De onderzoekers opperen ook dat een toename van wolken (mede gevormd door het extra vocht) in de laatste decennia de opwarming mede versterkt zou kunnen hebben. De waterdamp in de wolken is namelijk een sterk broeikasgas.

Herstel IJsbedekking de komende jaren?

Er is een mogelijkheid dat de AMOC (Atlantische Meridionale Omslaande Circulatie) de komende jaren zwakker wordt. In dat geval stroomt minder warm water naar de gebieden in de Noordpool. Dit is van grote invloed op de ijsbedekking in het Noordpoolgebied. Het volume van de totale zeeijsbedekking kan dan hiermee stagneren of zelfs aangroeien. Het is echter een berekening van een computermodel en de toekomst zal moeten uitwijzen of dit ook uit gaat komen.

Bronnen:

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken