29 april 2016 - 6 min. lezen 17 reacties

Wat is het koud momenteel. Je zou bijna niet geloven dat het al eind april is, maar het weer doet daar totaal niet aan denken. Toch is het einde van de koude periode in zicht. De komende dagen gaat het kwik al stapsgewijs omhoog en vanaf midden volgende week zijn er serieuze signalen dat we met warm weer te maken krijgen. Temperaturen tot boven de 20 graden lijken dan haalbaar. Daarnaast zien we de onweerskansen flink toenemen. De ontwikkeling heeft wat weg van een Spanish Plume.

Terugblik op extreme kou

De laatste decade (10 dagen) van april zal in Ukkel uitkomen rond 6,8°C waarmee deze als zeer koud de klimaatboeken in gaat. Normaal bedraagt de gemiddelde temperatuur over de laatste tien dagen van april 11,7°C (geldig voor periode 1981-2010). De ongekende koude kon tot stand komen door een maritiem-arctische aanvoer rechtstreeks uit het Noordpoolgebied, die aangewakkerd werd door de combinatie van een krachtig hogedrukgebied boven de Atlantische Oceaan en een depressie boven Scandinavië.

Doordat temperaturen in de bovenlucht zeer laag waren, raakte de atmosfeer onstabiel en kwamen er buien tot ontwikkeling. In de hogere delen van de Ardennen vielen de buien in de vorm van (droge) sneeuw. Ook in Nederland viel in de nacht van maandag naar dinsdag lokaal sneeuw die enige uren bleef liggen. Op andere plaatsen in de Benelux viel de neerslag vooral als hagel en smeltende sneeuw.

Temperatuur met stapjes omhoog

Tot en met zaterdag houdt de wisselvalligheid aan met dagelijks buien. Daarbij ligt het zwaartepunt in de middag, wanneer de instraling van de zon voor toenemende onstabiliteit zorgt. ‘s Nachts verliezen de buien hun voeding en doven ze uit. Vanaf zondag gaat de zon vaker schijnen en neemt de neerslagkans sterk af. Het kwik gaat heel geleidelijk bergopwaarts.

Vrijdag en zaterdag is het met 11°C al iets warmer dan de afgelopen tijd, zondag wordt het 13 of 14°C en maandag en dinsdag al 15 of 16°C. De nachten verlopen nog wel koud: tijdens heldere momenten zakt het kwik op 10 centimeter hoogte (klomphoogte) tot beneden het vriespunt. Vorstgevoelige planten kunnen derhalve beter nog even binnen blijven staan.

minimumtemperatuur 1mei
‘s Nachts is het de komende tijd nog regelmatig koud. Deze temperatuurverwachting is geldig voor de nacht naar zondag. Het kan dan op grote schaal afkoelen tot dichtbij 0°C. Aan de grond is het nog een stuk kouder.

Warm weer in de verwachting

Waar de eerste dagen van mei al aangename temperaturen opleveren, wordt het in de tweede helft van volgende week nog warmer. Tussen een depressie boven de Atlantische Oceaan en een opbouwend hogedrukgebied boven Centraal-Europa draait de stroming van het noordwesten naar zuiden tot zuidwesten. Boven de Sahara en de Spaanse hoogvlakte is het al behoorlijk warm weer momenteel.

Deze luchtsoort koerst naar het noordoosten waardoor grote delen van Europa vollopen met deze warme lucht. Vandaar dat het kwik in de Benelux verder omhoog gaat. Vanaf woensdag komen de maximumtemperaturen (in ieder geval voor enkele dagen) ruim boven de 20°C uit. Afgaande op de ochtendrun van het GFS wordt hier en daar zelfs de 25°C gehaald, maar dan moeten alle omstandigheden meezitten.

t850 5mei
Op enige hoogte in de atmosfeer (1,5 kilometer) wordt in de loop van de week warme lucht op transport gezet richting de Benelux. De situatie heeft wat weg van een Spanish Plume. Temperaturen tot boven de 20 graden liggen binnen handbereik vanaf woensdag/donderdag.
warm weer 5mei gfs
Het Amerikaanse weermodel GFS opteert voor maximumtemperaturen die op donderdag 5 mei tot 25 graden kunnen oplopen.

Extreem weer

Samen met de opstoot van warme lucht wordt het ook weer wisselvalliger. De kans op zomers aandoende buien neemt op donderdagavond toe. Dat zien we ook terug in de extreem weer parameters. Tot en met woensdag is de CAPE nihil, maar donderdag zien we een abrupte uitstulping in het ensemble van GFS. Dit duidt op toenemende onstabiliteit. Ook de Significant Tornado Parameter zien we bij GFS behoorlijk toenemen, dit eveneens op donderdag.

Het ziet er dus naar uit dat eventuele zomerse warmte afgestraft wordt met zware onweersbuien. Mocht het daadwerkelijk zulk warm weer worden als in de ochtendrun van GFS, dan is de kans groot dat de buien behalve onweer ook samengaan met hagel, windstoten en misschien zelfs hozen.

cape pluim gfs
De CAPE-pluim (onstabiliteit) van de GFS-run van vanmorgen, geldig voor Midden-Nederland. Op donderdag 5 mei zien we een uitstulping in het ensemble (zwarte cirkel). Vanwege de hoge temperaturen wordt de atmosfeer onstabieler.
cape 5mei
Kijken we naar de hele Benelux, dan zien we op donderdag deze CAPE-waarden. Meeste onstabiliteit is aanwezig langs de Duitse grens. Kans op onweer is daar dan ook het grootst.
stp 5mei
De Significant Tornado Parameter afkomstig van dezelfde ochtendrun van het Amerikaanse GFS. Met name in het Ruhrgebied slaat deze parameter behoorlijk uit, al kan dit de komende week nog makkelijk veranderen. Het is echter wel iets om goed te blijven volgen!

Onzekerheden

Toch houden we een grote slag om de arm wat betreft de warmte en bijbehorende onweerskansen volgende week. Veel weermodellen, waaronder de hoofdrun van het Europese weermodel ECMWF, laten de maximumtemperaturen een stuk lager uitvallen dan de 25°C die door GFS ingetekend wordt. Bij het ECMWF blijft het bij ‘slechts’ 22°C. Nog steeds warm weer, maar toch kunnen deze 3 graden net het verschil betekenen tussen het wel of juist niet ontstaan van een bui.

Daarnaast is het nog niet duidelijk of het hoogtepunt van de warmte op donderdag of pas later in de week valt. Ook hier treden grote verschillen op tussen GFS en ECMWF op. Bij GFS gaan de meeste modelberekeningen voor een warmtepiek op donderdag, bij ECMWF wordt de warmste dag in het weekend bereikt.

maximumtemperatuur 5mei
Maximumtemperatuur op donderdag 5 mei volgens ECMWF. Een stuk koeler dan GFS.
maximumtemperatuur 7mei
Bij ECMWF piekt de warmte pas volgend weekend. Bovendien blijft de 25°C buiten beeld. Lagere maxima betekenen minder potentiële onstabiliteit waardoor grootschalig noodweer uitblijft.

Wat wel zeker lijkt, is dat we de huidige koele periode met mei op de kalender afsluiten. Het noordelijke stromingspatroon verdwijnt en daarmee komt ook een einde aan de aanvoer van arctische lucht. We kunnen ons opmaken voor warm weer met temperaturen boven de 20°C. Tegelijkertijd wordt de setting tegen het einde van volgende week ook voor onweersliefhebbers zeer interessant. Het is nog even afwachten hoe een en ander uit zal pakken, maar de mogelijkheden tot extreem weer zijn zeker aanwezig.

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken