4 november 2016 - 6 min. lezen 5 reacties

Italië komt de laatste maanden enkel nog met triest nieuws in de media. Helaas stopt het nog niet. Toenemende activiteit onder het aardoppervlak suggereert dat de vulkaan Vesuvius, op 28,8 km van Napels en amper 240 kilometer van de Italiaanse hoofdstad Rome, zich klaarmaakt voor een nieuwe eruptie. Geen paniek… het kan nog even op zich laten wachten. Nieuwe onderzoeken doen vrezen dat delen van Rome wel eens gelijk zouden kunnen varen als Pompeï bij de laatste uitbarsting van Vesuvius.

De slapende vulkaan Vesuvius zou volgens wetenschappers wel eens kunnen aan het ontwaken zijn. De schrik neemt toe dat delen van de Italiaanse hoofdstad nu wel eens het doelwit zouden kunnen zijn en net als Pompeï begraven worden onder as en stenen. Een uitbarsting naar het Colli Albani Volcanic District (CAVD) toe, dat zich op ongeveer 10 kilometer van Rome bevindt, zou desastreuze gevolgen kunnen hebben voor de grootstad.

Vulkaan Vesuvius ontwaakt

In een studie (gepubliceerd door Geophysical Research Letters) bericht een internationaal team van onderzoekers dat de grond in de regio aan het rijzen is met zo’n 2 tot 3 mm per jaar. Daarnaast weet men dat de ondergrondse kamers op enkele kilometers onder de steden Ariccia, Castel Gandolfo en Albano zich aan het opvullen zijn met magma.

Dit zijn tekenen dat de slapende vulkaan misschien toch terug actief aan het worden is. Satellietbeelden en seismografische gegevens wijzen ook in de richting van een wakkerwordende vulkaan.

Hoewel deze toenemende activiteit onrust baart, zeggen experts er ook bij dat een mogelijke eruptie mogelijks nog 1000 jaar op zich laat wachten. Vorige studies hebben aangetoond dat de vulkaan ongeveer om de 40.000 jaar uitbarst. Maar deze tijdspanne wordt door anderen dan weer bijgesteld naar eens om de 30.000 jaar, waardoor een uitbarsting meer nabij lijkt.

Op de voorgrond de ruïnes van de eens welvarende Romeinse stad Pompeï. Centraal op de achtergrond ligt de vulkaan Vesuvius er nu rustig bij.

Vesuvius versus Pompeï, geen eerlijke kans

Komt het tot een uitbarsting, dan wordt gevreesd voor een herhaling van wat zich in Pompeï afspeelde in het jaar 79. Pompeï en Herculaneum werden toen vernietigd en bedolven onder tonnen as en lavastenen. Zeventien jaar voor deze uitbarsting deed zich een zware aardbeving voor die delen van de stad vernielde. De schade van die aardbeving was nog niet volledig hersteld toen de uitbarsting plaats vond. Dat is tot op vandaag zichtbaar is in zowel Pompeï als Herculaneum.

De uitbarsting gebeurde in twee fasen waarbij het in de eerste fase voornamelijk puimsteen regende (de Plinische eruptie). In de tweede fase kwamen pyroclastische wolken vrij (Pelée-type eruptie). Beide soorten uitbarstingen bereikten Pompeï en Herculaneum. De plaatsen werden bedolven onder assen waardoor de steden goed bewaard bleven.

Bij opgravingen vond men tal van Romeinse relikwieën en waardevolle historische gegevens. Ook vond men in de assen holtes. Eens deze werden opgevuld met gips ontdekte men dat het ging om slachtoffers. Deze afdrukken zijn nog steeds te bezichtigen in de ruïnes van Pompeï. Wanneer je dit ziet, word je toch even stil.

Gevolgen als Vesuvius uitbarst?

Komt het tot een uitbarsting, dan wordt de stad Rome bedreigd door asregens, lapilli (kleine lavadeeltjes) en – de nabije omgeving van de Vesuvius – lavabommen (grote brokstukken). De aswolk zou de zon verduisteren in vele landen, tot zelfs in Latijns-Amerika! Experten zeggen dat lange perioden tussen uitbarstingen zorgbarend zijn omdat die toelaten dat grote hoeveelheden magma zich verzamelen en bovendien neemt de druk onder het aardoppervlak enorm toe. Dat betekent dat een uitbarsting veel heviger en groter kan zijn.

“When the eruption happens, it has an explosive effect, like opening a chamagne bottle after shaking it,” zegt Fabrizio Marra, die de studie leidde. “This sort of process has, for example, caused the string of earthquakes that hit this area at the beginning of the 1990s, with minor quakes and a few cases of magnituede four quakes.”

Op deze foto zie je de caldera (of caldeira) van Vesuvius. De krater is gevuld met puimsteen. Hier en daar zie je kleine fumarolen die nog steeds warme gassen laten ontsnappen.

Fabrizio Marra verklaart hiermee dat de Vesuvius een explosief karakter heeft. Hij vergelijkt de eruptie met het verwijderen van de kurk van een champagnefles nadat je ermee geschud hebt. De druk is al een tijd aan het toenemen. Dit proces van toenemende druk heeft volgens hem in de jaren ’90 geleid tot een reeks aardbevingen, zowel kleine als enkele met een magnitude van 4. Ook liet hij in zijn interview met La Repubblica weten dat de mensen die nabij de vulkaan wonen zich geen zorgen hoeven te maken om een uitbarsting, of toch nog niet onmiddellijk.

Aardbevingen teisteren Centraal-Italië

Voor de bevolking rondom de Vesuvius zijn er nu grotere dreigingen, namelijk de toenemende activiteit onder de aardkorst die er (zware) aardbevingen voortbrengt. In sommige gevallen kunnen vulkaanuitbarstingen getriggerd worden door aardbevingen. Bij de Vesuvius is dit echter niet aan de orde. De vulkaan is helemaal nog niet klaar om uit te barsten.

Het team van het National Institue of Geophysics and Volcanology in Rome heeft de geschiedenis van de regio met het gedrag van de vulkaan van de voorbije 600.000 jaar in kaart gebracht. Ze zijn tot de conclusie gekomen dat volgens de cyclus van uitbarstingen er binnen de 1000 jaar een nieuwe zit aan te komen. Deze bevindingen liggen in de lijn van wat men nu vermoedt met de toegenomen vulkanische activiteit.

Italië werd door de zwaarste aardbeving in 36 jaar getroffen. Meer dan 15.000 mensen blijven dakloos achter in en rond de stad Norcia in Centraal-Italië. Gebouwen gingen als kaarthuisjes tegen de grond, andere raakten beschadigd. Deze aardbeving met een magnitude van 6.6 zal nog lang in het geheugen gegrift blijven staan. Ze was zo zwaar dat ze de Apennijnen (bergketen) met 4 cm liet groeien.

Vesuvius gaat ooit uitbarsten

Dat de vulkaan Vesuvius in Italië aan het ontwaken is staat vast. Dat er een uitbarsting op til is staat ook vast. Maar zoals bij vele van dit soort artikelen: we weten niet wanneer het zal gebeuren. Het enige dat we weten, is dat het zal gebeuren.

Relevante artikelen rond vulkanisme en platentektoniek

Bronnen: Independent, Wikipedia

Sommige linkjes bevatten affiliate

Gastblog

Door Gastblog

Expert in weer en klimaat of een ander boeiende niche in de wetenschap? Geregeld worden wetenschappers aan het woord gelaten via een gastblog.


Verder lezen

Alles bekijken